Έχει αποδειχθεί ότι, τα ποσοστά επιτυχίας κυήσεων στην εξωσωματική γονιμοποίηση αυξάνουν όταν μεταφέρονται στη μήτρα περισσότερα του ενός έμβρυα καλής ποιότητας. Όμως, τα έμβρυα που προκύπτουν από εξωσωματική γονιμοποίηση δεν έχουν πάντοτε την επιθυμητή ποιότητα.

Επομένως, για να έχουμε τη δυνατότητα επιλογής των καλύτερων εμβρύων για μεταφορά, χρειάζεται να διαθέτουμε αρκετά έμβρυα, που θα προκύψουν από γονιμοποίηση περισσότερων ωαρίων. Από μελέτες έχει προσδιορισθεί ότι, ο βέλτιστος αριθμός των ωαρίων είναι τα 15, όταν πρόκειται να κάνουμε εμβρυομεταφορά στον ίδιο κύκλο.

Η υψηλή αποτελεσματικότητα των τεχνικών κατάψυξης των εμβρύων αλλάζει ριζικά τη θεώρηση της επιτυχίας κυήσεων στην εξωσωματική γονιμοποίηση, καθώς στο “time to pregnancy” (δηλαδή στο πόσο γρήγορα θα μείνει έγκυος μια γυναίκα) προστίθεται το αθροιστικό ποσοστό γεννήσεων, δηλαδή οι γεννήσεις που προκύπτουν υπολογίζοντας το νωπό κύκλο μαζί με όλους τους κατεψυγμένους κύκλους από την ίδια ωοληψία. Διατυπώθηκε, πρόσφατα, η άποψη ότι, η συλλογή όσο το δυνατόν περισσότερων ωαρίων αυξάνει τα ποσοστά επιτυχίας κυήσεων σε διαδοχικούς κύκλους εμβρυομεταφοράς με κρυοσυντηρημένα έμβρυα δηλαδή το αθροιστικό ποσοστό κυήσεων (CPR). Τα ωάρια θα συλλεχθούν από πολλά ωοθυλάκια, με τη διαδικασία της ωοληψίας.

Για να έχουμε περίσσεια ωοθυλακίων (επομένως και ωαρίων), εφαρμόζουμε φαρ- μακευτικά σχήματα (πρωτόκολλα) ελεγχόμενης διέγερσης της λειτουργίας των ωοθηκών, με σκοπό την πολλαπλή ανάπτυξη ωοθυλακίων και επομένως τη λήψη πολλών ωαρίων. Πρέπει να τονιστεί ότι, ο αριθμός των ωαρίων που θα ληφθούν ποικίλλει και εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις ωοθηκικές εφεδρείες κάθε γυναίκας.

Τα κυριότερα φάρμακα που χρησιμοποιούνται είναι:

Α. Τα ανάλογα της ορμόνης GnRH. Είναι φαρμακευτικά ανάλογα της ορμόνης GnRH και έχουν σκοπό να αναστείλουν την άκαιρη αύξηση της ορμόνης LH που προκαλεί την ωοθυλακιορρηξία. Με τον τρόπο αυτό, αποτρέπουμε την ανεπιθύμητη ρήξη των ωοθυλακίων πριν την ωοληψία. Στο παρελθόν, όταν δεν υπήρχαν ανάλογα της GnRH, σημειωνόταν ακύρωση της προσπάθειας σε ποσοστό περίπου 20-30%, λόγω αύξησης της LH με αποτέλεσμα πρόωρη και άκαιρη ωοθυλακιορρηξία. Τα φάρμακα αυτά διακρίνονται σε:

α) “συναγωνιστές” της GnRH (εμπορικές ονομασίες: Arvekap, Gonapeptyl, Daronda, Suprefact) και

β) “ανταγωνιστές” της GnRH (εμπορικές ονομασίες: Orgalutran, Cetrotide)

Β. Οι υποφυσιακές γοναδοτροπίνες Είναι φαρμακευτικά παραγόμενες υποφυσιακές γοναδοτροπίνες οι οποίες χορηγούνται με σκοπό την ανάπτυξη και ωρίμανση πολλών ωοθυλακίων. Διακρίνονται σε:

α) ανασυνδυασμένες γοναδοτροπίνες (rec FSH, rec LH)

• Gonal-F (ανασυνδυασμένη FSH)
• Puregon (ανασυνδυασμένη FSH)
• Pergoveris (μείγμα ανασυνδυα- σμένης FSH - LH)
• Bemfola (ανασυνδυασμένη FSH - biosimilar)
• Luveris (ανασυνδυασμένη LH) και
• Rekovelle (ανασυνδυασμένη FSH)

β) γοναδοτροπίνες ούρων (HMG)

• Αltermon (κεκαθαρμένη FSH)
• Menopur (HMG-με μείγμα ανασυνδυασμένης FSH-LH) και
• Meriofert (HMG-με μείγμα FSH-LH)

γ) ανασυνδυασμένη γοναδοτροπίνη ακράς διαρκείας (rec FSH)

• Εlonva (corifollitropin alfa)

Γ. Φάρμακα για επαγωγή (πρόκληση) της τελικής ωρίμανσης των ωαρίων:

α) Η χοριακή γοναδοτροπίνη (hCG) αποτελεί το τελευταίο ενέσιμο φάρμακο της θεραπείας σας. Χορηγείται σε συγκεκριμένη ώρα (περίπου 36-38 ώρες πριν την ωοληψία), εφ’ άπαξ, όταν κριθεί ότι, η ωρίμανση των ωοθυλακίων είναι ικανοποιητική για να ακολουθήσει η ωοληψία.

Σκεύασμα: Ovitrelle (ανασυνδυασμένη χοριακή γοναδοτροπίνη).

β) GnRH αγωνιστής προτείνεται σε αντικατάσταση της χοριακής γοναδοτροπίνης σε γυναίκες υψηλού κινδύνου για ΣΥΩ, με σκοπό την εξάλειψή του.

Η χορήγηση γίνεται 36-38 ώρες πριν την ωοληψία και προτείνεται επίσης σε περιπτώσεις κατάψυξης ωαρίων ή εμβρύων, εφ’ όσον βεβαίως έχει χρησιμοποιηθεί πρωτόκολλο ανταγωνιστών.

Σκεύασμα: Arvekap (GnRH αγωνιστής).

Τα φάρμακα αυτά κυκλοφορούν:

• σε προγεμισμένο φυσίγγιο ή σύριγγα υπό μορφή πένας.
• σε μορφή σκόνης που αναμιγνύεται με ειδικό διαλύτη για να παραχθεί ενέσιμο διάλυμα. Οι ενέσεις αυτές πραγματοποιούνται υποδόρια ή ενδομυϊκά, ανάλογα με τις οδηγίες που θα σας δοθούν. Η συσκευή πένας είναι βαθμονομημένη σε διεθνείς μονάδες, έτσι ώστε να μπορείτε να χορηγήσετε το σκεύασμα στον εαυτό σας υποδορίως, με ακρίβεια και ασφάλεια.

Δ. Η προγεστερόνη Χρησιμοποιείται συνήθως μετά την εμβρυομεταφορά για να υποστηρίξουμε ορμονικά την ωχρινική φάση και επομένως το “περιβάλλον” της μήτρας που θα υποδεχθεί το έμβρυο. Κυκλοφορεί είτε σε μορφή κολπικής κρέμας (Crinone), είτε σε χάπια (Utrogestan, Gynalven), είτε σε ενέσιμη μορφή (Prolutex).

Ε. Άλλα φάρμακα, όπως αντιβιοτικά, ασπιρίνη, ηπαρινοειδή, οιστρογόνα, κορτιζόνη, βιταμίνες ενδέχεται να χρησιμοποιηθούν, εάν κριθούν απαραίτητα για τις ανάγκες του προγράμματος.

Έχουμε στόχο να δημιουργήσουμε έναν φαρμακευτικά ελεγχόμενο γεννητικό κύκλο, ώστε:

• Να στρατολογηθούν και να ωριμάσουν πολλά ωοθυλάκια (με σκευάσματα γοναδοτροπινών).
• Να αποφύγουμε την άκαιρη ωοθυλακιορρηξία και την απώλεια των ωαρίων από την πρόωρη αύξηση της ορμόνης LH. Προκαλούμε δηλαδή προσωρινή διακοπή της επικοινωνίας της υπόφυσης με τις ωοθήκες, με αποτέλεσμα την καταστολή της λειτουργίας των αδένων (με τα συναγωνιστικά ή ανταγωνιστικά ανάλογα της GnRH).
• Να επιλέξουμε την ιδανική χρονική στιγμή για την επαγωγή (πρόκληση) της τελικής ωρίμανσης των ωαρίων (με σκευάσματα β-χοριακής γοναδοτροπίνης ή εναλλακτικά GnRH αγωνιστή).
• Να υποστηρίξουμε την ωχρινική φάση δημιουργώντας το κατάλληλο περιβάλλον στη μήτρα, προκειμένου να υποδεχθεί το έμβρυο (με σκευάσματα προγεστερόνης).

Τα φάρμακα που χορηγούμε είναι ανάλογα φυσικών ορμονών

Όχι, διότι τα φάρμακα διασώζουν, στρατολογούν και αναπτύσσουν μόνον τα ωοθυλάκια, τα οποία ούτως ή άλλως επρόκειτο να εκφυλιστούν (ατρησία) στο συγκεκριμένο γεννητικό κύκλο.

Αξίζει να σημειωθεί ότι, η ωοθήκη στην εποχή της εφηβείας περιέχει περί τα 300 - 400.000 ωοθυλάκια, από τα οποία ωριμάζουν μόνο 400 περίπου κατά τη διάρκεια της αναπαραγωγικής ηλικίας της γυναίκας (τα υπόλοιπα εκφυλίζονται με τον μηχανισμό της ατρησίας και λέγονται “άτρητα”).

Τα ήπια συμπτώματα από ορισμένα φάρμακα και οι σπάνιες αλλεργικές αντιδράσεις (εξάψεις, πονοκέφαλος, εφιδρώσεις, “μπούκωμα” στη μύτη) είναι πρακτικά ασήμαντα και εύκολα αντιμετωπίσιμα.

Το Σύνδρομο Υπερδιέγερσης των Ωοθηκών (ΣΥΩ) είναι η σοβαρότερη επιπλοκή της ελεγχόμενης διέγερσης των ωοθηκών και προκαλείται από τη χορήγηση εξωγενούς χοριακής γοναδοτροπίνης (hCG).

Στην Ευγονία έχουμε σήμερα τη γνώση και την εμπειρία να εξαλείψουμε το ΣΥΩ και να το μετατρέψουμε σε επιπλοκή του παρελθόντος με αντικατάσταση της χοριακής γοναδοτροπίνης (hCG) με αγωνιστή της ορμόνης GnRH και κατάψυξη όλων των εμβρύων ή ωαρίων. Σε περίπτωση χορήγησης hCG όταν προκύψει σοβαρό ΣΥΩ, η χορήγηση GnRH ανταγωνιστή στην ωχρινική φάση παριστά μέθοδο αντιμετώπισης του εγκατεστημένου σοβαρού ΣΥΩ, αφού συνδέεται με την ταχεία αποδρομή του, την αποφυγή νοσηλείας και την παρακολούθηση ασθενών σε επίπεδο εξωτερικού ιατρείου.

Ο κίνδυνος απώτερης ανάπτυξης καρκίνου ωοθήκης, μήτρας ή μαστού είναι ακριβώς ο ίδιος με εκείνον του γενικού πληθυσμού, όπως δείχνουν όλες ανεξαιρέτως οι μεγάλες διεθνείς επιδημιολογικές μελέτες.