Στην «Ευγονία» έχουμε σήμερα τη γνώση και την εμπειρία να εξαλείψουμε το Σύνδρομο Υπερδιέγερσης των Ωοθηκών (ΣΥΩ) και να το μετατρέψουμε σε μια επιπλοκή του παρελθόντος.

Ήδη από το 2010, οι νέες και υποσχόμενες στρατηγικές που εφαρμόζονται διεθνώς, αλλά και στη Μονάδα μας, για την πρόληψη και αντιμετώπιση του ΣΥΩ, σε γυναίκες υψηλού κινδύνου για σοβαρό ΣΥΩ (Lainas et al. Human Reproduction 2013) είναι:

α) η αποκλειστική χρήση πρωτοκόλλου ανταγωνιστή,

β) η αντικατάσταση της χοριακής γοναδοτροπίνης (hCG) με αγωνιστή της ορμόνης GnRH και κατάψυξη όλων των εμβρύων ή ωαρίων

γ) η χορήγηση GnRH ανταγωνιστή στην ωχρινική φάση, σε ασθενείς με εγκατεστημένο σοβαρό ΣΥΩ.

Η ανεύρεση της βέλτιστης δόσης GnRH αγωνιστή για triggering, σε γυναίκες υψηλού κινδύνου για σοβαρό ΣΥΩ, (Lainas et al. 2019 Human Reproduction), όπως και η συσχέτιση σταθερής δόσης GnRH αγωνιστή με τον δείκτη μάζας σώματος (ΔΜΣ-ΒΜΙ), (Lainas et al. 2019 RBMOnline 2019), αποτελούν αντικείμενο δημοσιευμένων μελετών της «Ευγονίας», καθώς και το θέμα της Διδακτορικής Διατριβής του κ. Γεωργίου Λαϊνά στο ΑΠΘ. Σχετικές μελέτες, με σύγκριση της τρισδιάστατης υπερηχογραφικής απεικόνισης σε σχέση με την κλασσική δισδιάστατη, σε γυναίκες υψηλού κινδύνου για σοβαρό ΣΥΩ, έχουν ήδη ανακοινωθεί στο ετήσιο Συνέδριο της ESHRE.

Για την ολοσχερή εξάλειψη του ΣΥΩ, στην Ευγονία  προτείνουμε πλέον την αντικατάσταση της χοριακής γοναδοτροπίνης (hCG) με αγωνιστή της ορμόνης GnRH και κατάψυξη όλων των εμβρύων σε γυναίκες υψηλού κινδύνου. Η χοριακή γοναδοτροπίνη (hCG) είναι συνήθως η τελευταία ένεση του προγράμματος και χρησιμοποιείται για την επαγωγή της τελικής ωρίμανσης των ωαρίων (triggering). Η χοριακή γοναδοτροπίνη (hCG) όμως, είναι εκείνη που προκαλεί το ΣΥΩ. Παρά την αυξανόμενη χρήση του GnRH αγωνιστή  για triggering, η οποία μπορεί να μετατρέψει το ΣΥΩ σε επιπλοκή του παρελθόντος, μόνο το 5.2-36.1% των  κύκλων πραγματοποιούνται παγκοσμίως με αυτό τον τρόπο. Έτσι, η χορήγηση της χοριακής γοναδοτροπίνης παραμένει η πιο δημοφιλής επιλογή για triggering σε άλλες Μονάδες, με επακόλουθο τα υψηλά ποσοστά εμφάνισης ΣΥΩ.

Μεταξύ των παραγόντων που αυξάνουν τον κίνδυνο για την εμφάνιση του ΣΥΩ, σύμφωνα με την Ρractice Committee της  ASRM (Fertil. Steril. 2004), περιλαμβάνονται:

• οι πολυκυστικές ωοθήκες
• η νεαρή ηλικία
• το μικρό βάρος σώματος
• η υψηλή ΑΜΗ
• το υψηλό AFC (μεγάλος αριθμός κοιλοτικών ωοθυλακίων-καταβολών ωοθυλακίων)
• οι υψηλές δόσεις γοναδοτροπινών
• η εμφάνιση ΣΥΩ σε προηγούμενο κύκλο
• η μεγάλη δόση hCG ή επαναλαμβανόμενες δόσεις
• η υψηλή ή ταχεία αύξηση της Ε2
• η ανάπτυξη μεγάλου αριθμού μικρού και μεσαίου μεγέθους ωοθυλακίων (10-14mm)
• ο μεγάλος αριθμός ωοθυλακίων και ληφθέντων ωαρίων σε ΑRT
• η επίτευξη κύησης (ιδίως πολύδυμης).

Οι γυναίκες με πολυκυστικές ωοθήκες που υποβάλλονται σε Εξωσωματική Γονιμοποίηση έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα εμφάνισης ΣΥΩ.

Σήμερα πλέον, σύμφωνα και με το πρόσφατο guideline για τη διέγερση των ωοθηκών της ESHRE, μία γυναίκα χαρακτηρίζεται υψηλού κινδύνου για σοβαρό ΣΥΩ, όταν την τελευταία ημέρα της διέγερσης, διαπιστούνται στο υπερηχογράφημα, περισσότερα από 19 ωοθυλάκια μέσης διαμέτρου μεγαλύτερης των 11mm.

Στο ερώτημα, εάν υπάρχει η πιθανότητα εμφάνισης σοβαρού ΣΥΩ, μετά από τη χορήγηση αγωνιστή της ορμόνης GnRH και κατάψυξης όλων των εμβρύων ή ωαρίων, η απάντηση είναι ότι, με βάση την υπάρχουσα Βιβλιογραφία, έχουν αναφερθεί μόνον 7 περιστατικά σοβαρού ΣΥΩ διεθνώς. Η μέθοδος αυτή λοιπόν, κρίνεται αποτελεσματική και ασφαλής, μετατρέποντας ουσιαστικά το ΣΥΩ σε επιπλοκή του παρελθόντος. Επομένως, δεν πρέπει να φοβούνται ούτε κατ’ ελάχιστον, οι γυναίκες με πολυκυστικές ωοθήκες, υψηλή ΑΜΗ αλλά και οι γυναίκες που στο παρελθόν είχαν βιώσει την εμπειρία του σοβαρού ΣΥΩ. Αρκεί μόνον να εμπιστεύονται τις Μονάδες με αποδεδειγμένη γνώση και εμπειρία, η οποία, ας σημειωθεί, δεν είναι αυτονόητη.

Σε περίπτωση χορήγησης hCG, μπορεί να προκύψει πρώιμο σοβαρό ΣΥΩ, με συνήθη επίπτωση σε ασθενείς υψηλού κινδύνου 12% και διακύμανση από 9-38%.

Έτσι, η  χορήγηση GnRH ανταγωνιστού στην ωχρινική φάση, σε εγκατεστημένο πρώιμο σοβαρό ΣΥΩ,  κατέχει θέση τριτοβάθμιας πρόληψης - αντιμετώπισης του ΣΥΩ και έχει προταθεί ως  μέθοδος αντιμετώπισης εγκατεστημένου σοβαρού ΣΥΩ. Η παρέμβαση συνδέεται με την ταχεία αποδρομή του ΣΥΩ, που τεκμηριώθηκε με δραματική πτώση των συνδεόμενων με το ΣΥΩ παραμέτρων  (Ht, WBC ασκίτη, Όγκου ωοθηκών, Ε₂, PRG). Επομένως μπορεί να χαρακτηριστεί ως μία αποτελεσματική και ασφαλής μέθοδος αντιμετώπισης του εγκατεστημένου ΣΥΩ, αφού προσφέρει αποφυγή νοσηλείας και παρακολούθηση των ασθενών σε επίπεδο εξωτερικού ιατρείου. (Lainas, et al., 2007,  2009a, 2009b, 2012, 2013,2014).

Νέος αλγόριθμος, χρήσιμος για τους κλινικούς γιατρούς για έγκαιρες παρεμβάσεις (ακύρωση ΕΤ και , κατάψυξη όλων των εμβρύων) (Lainas et al Human Reprod.Open).

Η πρώτη μελέτη (Lainas et al. Hum. Reprod. 2019), είναι μια πρωτότυπη μελέτη ανεύρεσης της βέλτιστης δόσης του GnRH αγωνιστή (Arvecap).

Στην δεύτερη προοπτική μελέτη χορηγήθηκε σταθερή δόση 0,2 mg του GnRH αγωνιστή τριπτορελίνης (Arvecap), σε υπέρβαρες γυναίκες με ΔΜΣ ≥ 25 kg / m2 είχαν σημαντικά λιγότερα ώριμα ωάρια, απαιτούσαν υψηλότερη συνολική δόση ανασυνδυασμένης FSH (recFSH) και εμφάνισαν διαφορετικό ορμονικό προφίλ ωχρινικής φάσης, σε σύγκριση με γυναίκες με ΔΜΣ <25 kg / m2.

Προτείνονται νέα, αντικειμενικά κριτήρια διάγνωσης του σοβαρού ΣΥΩ (Lainas et al. 2018), με τη χρήση υπερηχογραφικών  και  αιματολογικών  παραμέτρων. Χρησιμοποιήθηκε νέα πρωτότυπη στατιστική ανάλυση σε  ικανοποιητικό στατιστικό δείγμα,  σε αντίθεση με τις παλαιότερες ταξινομήσεις, οι οποίες απετέλεσαν τη βάση των επίσημων οδηγιών ASRM–RCOG και χαρακτηρίζονται από εμπειρική προσέγγιση, απουσία στατιστικής ανάλυσης, καθώς και από αυθαίρετα κριτήρια (Rabau, Schenker και Weinstein, Golan, Borenstein, Navot, Rizk και Aboulghar),. Αναδεικύονται δείκτες, όπως η μέγιστη διάμετρος των ωοθηκών (ΜΔΩ) και η διαφορά αιματοκρίτου (cHt).

Οι 6 μελέτες μας, καταδεικνύουν ότι, η παρέμβαση είναι αποτελεσματική και ασφαλής, διότι αποφεύγεται η νοσηλεία εξαιτίας σοβαρού ΣΥΩ στο σύνολο των ασθενών και η παρακολούθηση γίνεται σε επίπεδο εξωτερικού ιατρείου. Συνδέεται, επίσης, με ταχεία αποδρομή του ΣΥΩ, που τεκμηριώθηκε με  στατιστικώς σημαντική πτώση , των συνδεόμενων με το ΣΥΩ παραμέτρων  (επιπέδων VEGF, Ht, WBC ασκίτη, Όγκου ωοθηκών, Ε2, PRG), επιβεβαιώνοντας την  ωχρινολυτική δράση του GnRH ανταγωνιστή. Παρατηρούνται, επίσης, παρόμοια ποσοστά γεννήσεων-συγγενών ανωμαλιών και παραμέτρων κύησης, μετά τη χορήγηση ανταγωνιστή στην ωχρινική φάση με παράλληλη εμβρυομεταφορά  σε ασθενείς με σοβαρό πρώιμο ΣΥΩ.

Οι μελέτες αφορούν  γυναίκες υψηλού κινδύνου για ΣΥΩ, όπως π.χ. γυναίκες με Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών (PCOS), (Lainas et al Hum. Reprod. 2007, Lainas et al Hum. Reprod. 2010).

Η μελέτη μας «Flexible GnRH antagonist protocol versus GnRH agonist long protocol in patients with polycystic ovary syndrome treated for IVF: a prospective RCT (Lainas et al,  Human Reproduction, 2010)», καταδεικνύει παρόμοια ποσοστά κυήσεων, ΣΣ μικρότερη πιθανότητα εμφάνισης ΣΥΩ 20%. Είναι η μεγαλύτερη RCT σε PCOs και αποσπά διακρίσεις από τον Editor in chief του Human Reproduction και από το F 1000.

Η μελέτη μας δείχνει στατιστικώς, σημαντικά χαμηλότερη πιθανότητα ανάπτυξης ΣΥΩ σε ασθενείς υψηλού κινδύνου, μετά τη χορήγηση μεθυλπρεδνιζολόνης(10%), έναντι σε εκείνες χωρίς θεραπεία (43,9%), (Lainas et al, Fertility and Sterility, 2002).