Ο ανδρικός παράγων είναι η κύρια αιτία υπογονιμότητας σε ποσοστό 20-26% των ζευγαριών. Η ανάλυση του σπέρματος (σπερμοδιάγραμμα) αποτελεί την κύρια μέθοδο εκτίμησης της ανδρικής υπογονιμότητας.
Εάν το σπερμοδιάγραμμα βρεθεί εντός φυσιολογικών ορίων η εξέταση του άνδρα δεν έχει καμία επιπρόσθετη αξία, ενώ, στο άλλο άκρο, η αζωοσπερμία είναι αδιαμφισβήτητη και εύκολα διαγνώσιμη αιτία έλλειψης ανδρικής γονιμότητας.
Γενική εξέταση σπέρματος
Η γενική εξέταση του σπέρματος περιλαμβάνει:
- Τη μακροσκοπική εκτίμηση, κατά την οποία ελέγχονται ο όγκος του δείγματος, ο χρόνος ρευστοποίησης, το pH, η χροιά και η γλοιότητα του σπέρματος.
- Τον βιοχημικό έλεγχο του σπέρματος (προαιρετικά), κατά τον οποίο ελέγχονται τα επίπεδα διαφόρων μεταβολιτών του σπερματικού πλάσματος, όπως: όξινη φωσφατάση, κιτρικό οξύ, ψευδάργυρος, μαγνήσιο, φρουκτόζη, προσταγλανδίνες, καρνιτίνη, α-γλυκοσιδάση, χολίνη.
- Τη μικροσκοπική εκτίμηση του σπέρματος, με την οποία εκτιμώνται:
α) ο αριθμός (συγκέντρωση) των σπερματοζωαρίων (εκφράζεται σε εκατομμύρια/ml),
β) η κινητικότητα των σπερματοζωαρίων, η οποία αξιολογείται σε τέσσερις βαθμίδες (πρόσθια προωθητική, πρόσθια ελαττωμένη, επιτόπια και μηδενική),
γ) η μορφολογία των σπερματοζωαρίων (κεφαλής, αυχένα, ουράς) με καταγραφή του δείκτη πολλαπλών ατυπιών,
δ) ο αριθμός των λευκών αιμοσφαιρίων.
- Την ανίχνευση αντισπερματικών αντισωμάτων με διάφορες εξετάσεις (όπως MAR-test, SPAT, Immunobead test).
Το σπερμοδιάγραμμα μπορεί να συμπληρωθεί με:
- την καλλιέργεια του σπέρματος και το αντιβιόγραμμα,
- την επεξεργασία του σπέρματος για την ενεργοποίηση των σπερματοζωαρίων in vitro (δοκιμασίες ενεργοποίησης, μέθοδος κλίσης πυκνότητας και Μέθοδος swim up).
Για τη σωστή εξαγωγή αποτελεσμάτων το σπερμοδιάγραμμα πρέπει να πραγματοποιείται μετά από αποχή 2-5 ημερών. Η εξέταση δύο τουλάχιστον δειγμάτων με μεσοδιάστημα 75 ημερών θεωρείται απαραίτητη.
