H επίτευξη εγκυμοσύνης εξαρτάται σε σημαντικό βαθμό από τον αριθμό και την ποιότητα των εμβρύων που θα μεταφερθούν στην κοιλότητα της μήτρας. Επομένως, χρειάζεται να κατατάξουμε τα έμβρυα καθώς αναπτύσσονται και να επιλέξουμε εκείνα που συγκεντρώνουν τα περισσότερα ποιοτικά χαρακτηριστικά αμέσως πριν την εμβρυομεταφορά.

Αξιολόγηση εμβρύων 2ης – 3ης ημέρας

Η αξιολόγηση και επιλογή των εμβρύων την 2η και 3η ημέρα μετά την ωοληψία γίνεται με βάση δύο μορφολογικά κριτήρια: αφ’ ενός τη διαίρεση των εμβρύων σε κύτταρα (βλαστομερίδια) και αφ’ ετέρου τη μορφολογική εμφάνιση των κυττάρων αυτών.

Διαίρεση

Τη δεύτερη ημέρα μετά την ωοληψία τα έμβρυα θα πρέπει να έχουν διαιρεθεί σε 2-4 βλαστομερίδια. Καλύτερα θεωρούνται τα έμβρυα των 4 κυττάρων, ενώ αυτά των 2 κυττάρων θεωρούνται «αργά αναπτυσσόμενα» έμβρυα. Την τρίτη ημέρα καλλιέργειας, τα έμβρυα πρέπει να έχουν διαιρεθεί σε 5-8 κύτταρα. Καλύτερα θεωρούνται τα έμβρυα με 8 βλαστομερίδια και οριακά αυτά των 5 κυττάρων.

Μορφολογία – Θρυμματισμός

Τα έμβρυα κατατάσσονται σε τέσσερις κατηγορίες (grade I-IV) με βάση το σχήμα των βλαστομεριδίων και την έλλειψη ή παρουσία θρυμματισμού. Στην κατηγορία Ι (grade I) κατατάσσονται έμβρυα χωρίς θρυμματισμό, με κανονικό σχήμα (σφαιρικό ή ελλειψοειδές) και ομοιομορφία των βλαστομεριδίων. Αντιθέτως, η κατηγορία ΙV (grade IV) περιλαμβάνει τα έμβρυα με έντονο θρυμματισμό, ανισομεγέθη και κατεστραμμένα βλαστομερίδια, ή βλαστομερίδια με ανώμαλο σχήμα, πολλαπλούς πυρήνες κ.λπ., ενώ ενδιάμεσα (κατηγορίες ΙΙ και ΙΙΙ) κατατάσσονται τα υπόλοιπα έμβρυα. Τα αργοπορούντα έμβρυα, όπως και εκείνα με πολύ μεγάλο ποσοστό θρυμματισμού έχουν σημαντικά μειωμένες πιθανότητες επιτυχίας κυήσεως. Ιδανικά έμβρυα για εμβρυομεταφορά θεωρούνται τα έμβρυα με 4 κύτταρα κατηγορίας Ι-ΙΙ. Αντίστοιχα στις 72 ώρες μετά την ωοληψία ιδανικά θεωρούνται τα έμβρυα 8 κυττάρων κατηγορίας Ι – ΙΙ.

Έμβρυα 4 κυττάρων 2ης ημέρας

Έμβρυα 8 κυττάρων 3ης ημέρας

Έμβρυα 4 και 8 κυττάρων όπως τα αξιολογούν οι εμβρυολόγοι (αρχείο Ευγονίας).

Άλλα κριτήρια

Πολλαπλοί πυρήνες (multinucleation)

Φυσιολογικά κάθε κύτταρο (βλαστομερίδιο) του διαιρούμενου εμβρύου πρέπει να περιέχει ένα ορατό πυρήνα. Η παρουσία πολλαπλών πυρήνων (multinucleation) στο εσωτερικό των βλαστομεριδίων παραπέμπει σε ανώμαλο αριθμό χρωμοσωμάτων και συνδέεται με μειωμένη ποιότητα και πιθανότητα εμφύτευσης. Ο αριθμός των πυρήνων είναι καλύτερα ορατός στο μικροσκόπιο τη 2η ημέρα ανάπτυξης, δηλαδή στο στάδιο 2-4 κυττάρων.

Ομοιομορφία των βλαστομεριδίων

Η ομοιομορφία των βλαστομεριδίων είναι ένα ακόμη μορφολογικό χαρακτηριστικό που συνδέεται με την ποιότητα του εμβρύου. Τυπικά, ένα έμβρυο καλής ποιότητας αποτελείται από ομοιόμορφα βλαστομερίδια, ίδιου σχήματος και μεγέθους , που καταλαμβάνουν σχεδόν εξολοκλήρου το εσωτερικό της διάφανης ζώνης. Είναι επιτρεπτό, παρόλα αυτά, ένα βλαστομερίδιο να έχει μεγαλύτερο μέγεθος από τα υπόλοιπα, όταν το έμβρυο βρίσκεται σε ενδιάμεσο στάδιο διαίρεσης, δηλαδή στα 3, 5 ή 7 κύτταρα.

Κυτταρόπλασμα βλαστομεριδίων

Η παρουσία κενοτοπίων ή κοκκώδους κυτταροπλάσματος στο εσωτερικό των βλαστομεριδίων πρέπει να καταγράφονται, αν και δεν έχει αποδειχθεί ότι σχετίζονται με χαμηλή εμβρυϊκή ποιότητα.

Πάχος διάφανης ζώνης

Η διάφανη ζώνη είναι μια ακυτταρική γλυκοπρωτεϊνική στοιβάδα που περιβάλλει τα έμβρυα. Κατά τη διόγκωση του εμβρύου στο στάδιο της βλαστοκύστης, η διάφανη ζώνη ρήγνυται, επιτρέποντας την έξοδο του εμβρύου (εκκόλαψη) και τη μετέπειτα εμφύτευση. Αυξημένο πάχος ή σκλήρυνση της διάφανης ζώνης συνδέονται με χαμηλή πιθανότητα εμφύτευσης, εξαιτίας αδυναμίας εκκόλαψης του εμβρύου.

Αξιολόγηση βλαστοκύστεων 5η – 6η ημέρα

Η καλλιέργεια βλαστοκύστης προσφέρει ένα ισχυρό κριτήριο επιλογής των καλύτερων εμβρύων προς μεταφορά, αλλά συγχρόνως προϋποθέτει τη χρήση εξειδικευμένων καλλιεργητικών υγρών και ένα σύγχρονο εμβρυολογικό εργαστήριο με έμπειρους εμβρυολόγους και ιδανικές συνθήκες καλλιέργειας.

Βλαστοκύστη ονομάζεται το στάδιο ανάπτυξης του εμβρύου μετά από 5-6 ημέρες καλλιέργειας, και είναι δείγμα ομαλής εξέλιξης και υψηλής δυναμικής ενός εμβρύου.

Ποσοστό επιτυχίας κυήσεως

Το ποσοστό επιτυχίας κυήσεως της «Ευγονίας» μετά από καλλιέργεια και μεταφορά βλαστοκύστεων είναι υψηλό και ξεπερνά το 80% ανά εμβρυομεταφορά για γυναίκες όλων των ηλικιών. Ειδικότερα για τις ηλικίες <35 το θετικό τεστ έφθασε στο εντυπωσιακό ποσοστό του 88% ανά ΕΤ την τελευταία διετία (2010-2011). Επίσης σε υψηλό επίπεδο ανήλθαν τα ποσοστά για ηλικίες 35-39 ( 72%) και άνω των 40 (56%).
Δείτε αναλυτικά: Τα ποσοστά επιτυχίας

Καλλιέργεια βλαστοκύστεων

Με τον όρο βλαστοκύστη περιγράφεται ένα συγκεκριμένο στάδιο ανάπτυξης του εμβρύου, μετά από 5-6 ημέρες καλλιέργειας.

Διογκωμένη βλαστοκύστη.

Θεωρητικά, η ανάπτυξη βλαστοκύστης είναι δείγμα ομαλής εξέλιξης του κάθε εμβρύου. Επίσης, έχει τεκμηριωθεί ότι τα έμβρυα που φθάνουν στο στάδιο της εκκολαπτόμενης βλαστοκύστης έχουν περίπου διπλάσια πιθανότητα να εμφυτευθούν.

Η ώριμη βλαστοκύστη χαρακτηρίζεται από τη διόγκωσή της, τη λέπτυνση της διαφανούς ζώνης και τη συσσώρευση υγρού μεταξύ των κυττάρων: σχηματίζεται έτσι μια κοιλότητα (βλαστοκήλη). Στο στάδιο αυτό το έμβρυο αποτελείται από 60-120 κύτταρα, τα οποία σχηματίζουν δύο διακριτές ομάδες. Μία εξωτερική στοιβάδα κυττάρων, την έξω κυτταρική μάζα (η τροφοβλάστη) από την οποία θα σχηματισθεί ο πλακούντας, και μία έσω κυτταρική μάζα (η εμβρυοβλάστη) από την οποία θα σχηματισθεί το κυρίως έμβρυο.

Βλαστοκύστη σε προχωρημένο στάδιο εκκόλαψης. (αρχείο ΕΥΓΟΝΙΑΣ).

Το επόμενο στάδιο είναι η εκκόλαψη της βλαστοκύστης από τη διαφανή ζώνη. Αυτό καθίσταται δυνατόν μέσω της συντονισμένης πίεσης που ασκείται στην ολοένα λεπτυνόμενη διαφανή ζώνη από τη διόγκωση του εμβρύου και της προοδευτικής διάβρωσής της από ένζυμα. Το αποτέλεσμα είναι ότι η διαφανής ζώνη ρήγνυται και από την οπή η βλαστοκύστη εκκολάπτεται, μέχρις ότου αποκολληθεί πλήρως. Θεωρείται ότι η εκκόλαψη συνιστά και έναν πιθανό μηχανισμό διδυμοποίησης: εάν το έμβρυο διαχωρισθεί σε δύο ημι-έμβρυα κατά την εκκόλαψη, είναι δυνατόν αυτά να αναπληρώσουν τα «χαμένα» τους κύτταρα και να αναπτυχθούν σε δύο γενετικώς όμοιους, αλλά χωριστούς οργανισμούς (όμοια ή μονοωγενή δίδυμα τέκνα, που έχουν υποχρεωτικά το ίδιο φύλο και αποτελούν το ένα «γενετικό κλώνο» του άλλου).

Αξιολόγηση βλαστοκύστεων

Για τις βλαστοκύστεις ισχύει διαφορετικό σύστημα αξιολόγησης σε σύγκριση με έμβρυα 2ης και 3ης ημέρας. Βασίζεται στη συνδυαστική αξιολόγηση επιμέρους χαρακτηριστικών της βλαστοκύστης, δηλαδή το βαθμό διόγκωσης, την πρόοδο της εκκόλαψης, την ποιότητα της έσω κυτταρικής μάζας και της τροφοβλάστης.

Έτσι, την 5η ημέρα η ιδανική βλαστοκύστη αξιολογείται ως 4ΑΑ (διογκωμένη βλαστοκύστη με άριστη έσω κυτταρική μάζα και τροφοβλάστη), ενώ την 6η ημέρα ως 5ΑΑ ή 6ΑΑ (εκκολαπτόμενη ή εκκολαφθείσα βλαστοκύστη με άριστη έσω κυτταρική μάζα και τροφοβλάστη).

Δείτε περισσότερες φωτογραφίες βλαστοκύστεων

Η διαδικασία της εμβρυομεταφοράς βλαστοκύστεων (5^η ή 6^η ημέρα μετά την ωοληψία) είναι όμοια με εκείνη της 2^ης και 3^ης ημέρας, με μοναδική διαφορά τον αριθμό των μεταφερόμενων εμβρύων. Μεταφέρονται δηλαδή μέχρι 3 έμβρυα 2^ης ή 3^ης ημέρας, αλλά συνήθως έως δύο βλαστοκύστεις.

Η καλλιέργεια βλαστοκύστης οδηγεί σε αύξηση των ποσοστών κυήσεως

Η καλλιέργεια βλαστοκύστης προσφέρει ένα ισχυρό κριτήριο επιλογής των καλύτερων εμβρύων προς μεταφορά. Είναι γνωστό ότι μόνο μερικά, και όχι όλα τα έμβρυα φθάνουν στο στάδιο της βλαστοκύστης υπό συνθήκες εργαστηριακής καλλιέργειας.
Στην «Ευγονία», κατά μέσο όρο το 50% των γονιμοποιημένων ωαρίων θα γίνουν βλαστοκύστεις. Έτσι όσα έμβρυα φτάσουν στο στάδιο της βλαστοκύστης την 5η ημέρα, αποδεικνύουν τη δυναμική τους για περαιτέρω ανάπτυξη και έχουν σαφώς μεγαλύτερες πιθανότητες εμφύτευσης.
Στην «Ευγονία», τα ποσοστά κυήσεως μετά από μεταφορά βλαστοκύστης είναι υψηλά και ξεπερνούν το 80% ανά εμβρυομεταφορά.
Βέβαια, η καλλιέργεια βλαστοκύστης προϋποθέτει τη χρήση εξειδικευμένων καλλιεργητικών υγρών και ένα σύγχρονο εμβρυολογικό εργαστήριο με έμπειρους εμβρυολόγους και ιδανικές συνθήκες καλλιέργειας.

Τα πλεονεκτήματα της μεταφοράς βλαστοκύστης περιλαμβάνουν:

• Καλύτερη επιλογή των εμβρύων με την υψηλότερη δυναμική προς
εμβρυομεταφορά.
• Υψηλά ποσοστά κυήσεως.
• Καλύτερο συγχρονισμό με το ενδομήτριο.
• Δυνατότητα μεταφοράς 1 ή 2 εμβρύων (σε σύγκριση με 3 έμβρυα που συνήθως μεταφέρονται την 3η ημέρα) και ως αποτέλεσμα μείωση της πιθανότητας πολύδυμης κυήσεως.
• Δυνατότητα παρακολούθησης του συνδρόμου υπερδιέγερσης των ωοθηκών (ΣΥΩ) και εμβρυομεταφορά εφόσον δεν αναπτυχθεί σοβαρό σύνδρομο. Διαφορετικά γίνεται κατάψυξη όλων των εμβρύων και χορήγηση GnRH ανταγωνιστή για θεραπεία του σοβαρού ΣΥΩ (Lainas et al 2009a, b, 2007).  Δείτε τις δημοσιεύσεις

Η καλλιέργεια βλαστοκύστης δεν ενδείκνυται για όλα τα περιστατικά. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι η παρουσία αρκετών εμβρύων καλής μορφολογίας.
Η μέθοδος μπορεί να εφαρμοστεί σε γυναίκες με πολυκυστικές ωοθήκες με μεγάλο αριθμό ληφθέντων ωαρίων, σε γυναίκες υψηλού κινδύνου για ανάπτυξη ΣΥΩ, σε περιπτώσεις σοβαρής ολιγο–ασθενο–τερατο-σπερμίας ή βιοψίας όρχεως, σε περιπτώσεις προηγούμενων αποτυχημένων προσπαθειών με εβρυομεταφορά 2ης-3ης ημέρας, σε περιπτώσεις εφαρμογής προεμφυτευτικού ελέγχου κ.λ.π.
Στην «Ευγονία» υπάρχει επιτυχές πρόγραμμα καλλιέργειας και εμβρυομεταφοράς βλαστοκύστεων, με συγκεκριμένες ενδείξεις, διεθνώς αποδεκτές. Το επιστημονικό δυναμικό της Μονάδας έχει τη γνώση και την εμπειρία να σας ενημερώσει και να σας κατευθύνει σχετικά.