Το επόμενο πρωινό, δηλαδή μετά από 16-20 ώρες παραμονής των ωαρίων και σπερματοζωαρίων σε συνθήκες καλλιέργειας πραγματοποιείται ο έλεγχος της γονιμοποίησης. Ο εμβρυολόγος παρατηρεί στο μικροσκόπιο και καταγράφει πόσα ωάρια έχουν γονιμοποιηθεί φυσιολογικά, ενώ απομονώνει τα ανωμάλως γονιμοποιηθέντα. Η φυσιολογική γονιμοποίηση χαρακτηρίζεται από την παρατήρηση στο μικροσκόπιο των δύο προπυρήνων (2PN) και των δύο πολικών σωματίων.

 

Αριστερά: Φυσιολογική γονιμοποίηση. Διακρίνονται καθαρά οι δύο προπυρήνες στο εσωτερικό καθώς και τα δύο πολικά σωμάτια (ESHRE Atlas of Human Embryology) - Δεξιά: Φυσιολογική γονιμοποίηση από την μέθοδο της κλασικής γονιμοποίησης (IVF). Διακρίνονται καθαρά οι δύο προπυρήνες και τα δύο πολικά σωμάτια. Αρκετά σπερματοζωάρια είναι προσκολλημένα στη διαφανή ζώνη (ESHRE Atlas of Human Embryology).

 

Τα χρωμοσώματα του ωαρίου και εκείνα του σπερματοζωαρίου έχουν συμπυκνωθεί, περιβάλλονται από μεμβράνη και σχηματίζουν δύο σχηματισμούς που ονομάζονται προπυρήνες (αρσενικός και θηλυκός προπυρήνας). Παράλληλα με τη γονιμοποίηση εκβάλλεται το δεύτερο πολικό σωμάτιο.

Δείτε περισσότερα στο: Ανθρώπινη Αναπαραγωγή » Προπυρήνες.

Έτσι σχηματίζεται το πρώτο κύτταρο του νέου οργανισμού, το οποίο αποκαλούμε «ζυγώτη». Επισημαίνουμε ότι ο ζυγώτης έχει ακόμη το μέγεθος του ωαρίου (περίπου ένα δέκατο του χιλιοστού). Η παρουσία δύο προπυρήνων και δύο πολικών σωματίων υποδηλώνει ότι έχει επέλθει φυσιολογική γονιμοποίηση.

Ένα σχετικώς μεγάλο ποσοστό ωαρίων που έρχονται σε επαφή με τα σπερματοζωάρια στην εξωσωματική γονιμοποίηση είτε δεν σχηματίζουν προπυρήνες, είτε σχηματίζουν ένα προπυρήνα (1PN) είτε πολλαπλούς προπυρήνες (3PN, 4PN κ.λπ.)

Η παρουσία περισσοτέρων των δύο προπυρήνων σημαίνει ότι το ωάριο γονιμοποιήθηκε από περισσότερα του ενός σπερματοζωάρια (τρεις προπυρήνες όταν έχουν διεισδύσει δύο σπερματοζωάρια, τέσσερεις προπυρήνες για τρία σπερματοζωάρια, κ.ο.κ.). Τα έμβρυα αυτά ονομάζονται πολυσπερμικά και προφανώς περιέχουν υπεράριθμα χρωμοσώματα. Τα πολυσπερμικά έμβρυα δεν πρέπει να μεταφερθούν στη μήτρα, αφού ενοχοποιούνται για παθολογικές κυήσεις (αποβολές, μύλη κύηση).

Ένας προπυρήνας
Δείτε: Ανθρώπινη Αναπαραγωγή » Ένας προπυρήνας.

Πολλαπλοί προπυρήνες
Δείτε: Ανθρώπινη Αναπαραγωγή » Πολλαπλοί προπυρήνες.

Χρωμοσωματικές ανωμαλίες σε δύο προπυρήνες
Δείτε: Ανθρώπινη Αναπαραγωγή » Δύο προπυρήνες με χρωμοσωματικές ανωμαλίες.

Συνήθως, το φυσιολογικό ποσοστό γονιμοποίησης στο εργαστήριο κυμαίνεται από 50% έως και 100%. Αυτό το ποσοστό εξαρτάται:

• Από την ποιότητα των ωαρίων και τον βαθμό ωριμότητάς τους (τα ανώριμα και τα υπερώριμα ωάρια σπανίως γονιμοποιούνται).
• Από τη γονιμοποιητική ικανότητα του σπέρματος (τα σπερματοζωάρια με ιδιαίτερα ασθενική κινητικότητα δεν κατορθώνουν να διεισδύσουν στα ωάρια).
• Από τις εργαστηριακές συνθήκες καλλιέργειας (σύσταση του καλλιεργητικού μέσου, σταθερότητα της θερμοκρασίας σε σχέση με τους 37°C) κ.ο.κ.

Το ποσοστό πολυσπερμίας είναι μικρό (περίπου 3-5% των ωαρίων).

Δείτε περισσότερα στο: Ανθρώπινη Αναπαραγωγή » Αποτυχία σχηματισμού προπυρήνων.

Υπενθυμίζεται ότι η εξωσωματική γονιμοποίηση, εκτός της θεραπείας της υπογονιμότητας, έχει και διαγνωστική αξία. Αποτελεί δηλαδή μία πρώτη, σαφή ένδειξη ότι τα ωάρια και τα σπερματοζωάρια του συγκεκριμένου ζευγαριού μπορούν να συνενωθούν. Σε ορισμένες περιπτώσεις ανεξήγητης υπογονιμότητας, ανακαλύπτουμε μια πιθανή αιτία του προβλήματος και συλλέγουμε ιδιαίτερα χρήσιμες πληροφορίες: εάν λ.χ. τα σπερματοζωάρια δεν προσκολλώνται στο ωάριο (εάν δεν έχουν την ικανότητα να «σφηνωθούν» στη διαφανή ζώνη), ή εάν η κινητικότητα τους εκμηδενίζεται μετά από μερικές ώρες καλλιέργειας, η γονιμοποίηση είναι προφανώς αδύνατη. Οι εργαστηριακές συνθήκες ελέγχονται συνεχώς και τα υλικά που χρησιμοποιούνται είναι τυποποιημένα, ώστε να περιορίζεται στο ελάχιστο η επίδρασή τους στη γονιμοποίηση.

Το ποσοστό γονιμοποίησης δεν αποτελεί ένδειξη της ποιότητας των εμβρύων που θα προκύψουν. Τα έμβρυα είναι στην πραγματικότητα αυτοδύναμα, και συχνά επιτυγχάνεται εγκυμοσύνη από ένα μοναδικό έμβρυο. Κατά συνέπεια, το ενδεχομένως περιορισμένο ποσοστό γονιμοποίησης δεν πρέπει να προκαλεί ανησυχίες για την έκβαση της προσπάθειας.

Η ανάπτυξη αρχίζει μερικές ώρες μετά τη δημιουργία του ζυγώτη. Ο ζυγώτης διαιρείται (μιτωτικά) σε δύο θυγατρικά κύτταρα που ονομάζονται βλαστομερίδια. Οι επόμενες διαιρέσεις ακολουθούν γρήγορα σχηματίζοντας μικρότερα βλαστομερίδια: η διεργασία αυτή ονομάζεται αυλάκωση.

Τα στάδια της αυλάκωσης του ζυγώτη μέχρι το σχηματισμό της βλαστοκύστης.

Το δεύτερο πρωϊνό μετά την ωοληψία η αυλάκωση του ζυγώτη έχει αρχίσει και τα έμβρυα έχουν ήδη επιτελέσει δύο κυτταρικές διαιρέσεις. Κατά κανόνα, το ποσοστό αυλάκωσης του ζυγώτη υπερβαίνει το 95%. Τυπικά, η πρώτη διαίρεση επέρχεται περίπου 16 ώρες μετά τη γονιμοποίηση και το έμβρυο απαρτίζεται πλέον από 2 κύτταρα (τα βλαστομερίδια). Η δεύτερη διαίρεση επέρχεται περίπου 12 ώρες αργότερα (το έμβρυο απαρτίζεται από 4 βλαστομερίδια) και οι διαιρέσεις συνεχίζονται με αυξανόμενο ρυθμό. Στο στάδιο των 4 προς 8 κυττάρων ενεργοποιούνται τα γονίδια του εμβρύου και αρχίζουν να παράγονται οι ειδικές του πρωτεΐνες (θεωρείται ότι οι δύο πρώτες αυλακωτικές διαιρέσεις είναι παθητικές). Τα επόμενα στάδια ανάπτυξης είναι το στάδιο του μοριδίου (περίπου 16-32 κύτταρα) και το στάδιο της βλαστοκύστης.

Η ορθή αυλάκωση αποτελεί και ένα θεμελιώδες κριτήριο της ποιότητας των εμβρύων: ο αριθμός και η γενική μορφολογία των βλαστομεριδίων, η ύπαρξη θρυμματισμού, η μορφολογία και η ταχύτητα συγχώνευσης των προπυρήνων, καθώς και η συγχρονισμένη διαίρεση, αποτελούν σημαντικά στοιχεία για την αξιολόγηση των εμβρύων την ημέρα της εμβρυομεταφοράς και έχουν άμεση σχέση με το στατιστικό αποτέλεσμα επιτυχίας κυήσεως.

Η διαίρεση του ζυγώτη μέχρι το σχηματισμό της βλαστοκύστης (αρχείο ΕΥΓΟΝΙΑΣ)

Έτσι έμβρυα που έχουν διαιρεθεί με καθυστέρηση (π.χ. στάδιο δύο κυττάρων στις 48 ώρες καλλιέργειας) θεωρούνται λιγότερο «καλά» από έμβρυα που έχουν ήδη αρχίσει τη δεύτερη διαίρεση (στάδιο 4 κυττάρων) κατά την ίδια χρονική στιγμή. Αυτό δεν σημαίνει ότι τα «αργοπορημένα» έμβρυα δεν έχουν μέλλον, ή ότι μόνον τα «πρωτοπόρα» έμβρυα είναι ικανά να εμφυτευθούν.

Δείτε ακόμη: Αξιολόγηση των εμβρύων

Η εγκατάσταση του εμβρύου στο ενδομήτριο συμβαίνει μερικές ημέρες μετά τη γονιμοποίηση. Υπό φυσιολογικές συνθήκες, το έμβρυο πρέπει να διαβρώσει «εκ των ένδον» τη διαφανή ζώνη, με αποτέλεσμα αυτή να λεπτύνει και το έμβρυο να εκκολαφθεί, ώστε να προσκολληθεί στο ενδομήτριο για να εγκατασταθεί (εμφύτευση). Εάν η ζώνη είναι ήδη παχύτερη του φυσιολογικού, ή εάν έχει σκληρύνει λόγω της παρατεταμένης καλλιέργειας, ή λόγω της κατάψυξης και κρυοσυντήρησης, η εκκόλαψη θεωρητικά παρεμποδίζεται. Επομένως, κατά την εξωσωματική γονιμοποίηση, ο εμβρυολόγος είναι δυνατόν να διευκολύνει την εκκόλαψη του εμβρύου, ανοίγοντας μια οπή στη διαφανή ζώνη (είτε με χημική διάβρωσή της, είτε μέσω ειδικού laser προσαρμοσμένου στο μικροσκόπιο), πριν τα έμβρυα μεταφερθούν στην κοιλότητα της μήτρας.

Εκκολαπτόμενες βλαστοκύστεις μετά την απόψυξη. Μετά τη δημιουργία τεχνητού ανοίγματος με χρήση Laser παρατηρείται έναρξη της εκκόλαψης και έξοδος της τροφοβλάστης από τη διάφανη ζώνη.

Ενδείξεις για την εφαρμογή της υποβοηθούμενης εκκόλαψης αποτελούν:

• η σκληρή ή παχιά διαφανή ζώνη των εμβρύων,
• η μεταφορά κρυοσυντηρημένων εμβρύων,
• οι πολλές ανεπιτυχείς προσπάθειες εξωσωματικής γονιμοποίησης,
• η ηλικία της ασθενούς (άνω των 40 ετών) και
• η υψηλή βασική τιμή της FSH (μεγαλύτερη βιολογική ηλικία των ωοθηκών).

Η «Ευγονία» προσφέρει την τεχνική της υποβοηθούμενης εκκόλαψης με χρήση laser, όταν αυτό κριθεί απαραίτητο από την επιστημονική ομάδα.

• Μορίδιο
• Βλαστοκύστη
• Εκκόλαψη της βλαστοκύστης
• Η βλαστοκύστη σαν δείγμα δυναμικής του εμβρύου
• Η εμπειρία της Ευγονίας
• Ποσοστό επιτυχίας κυήσεως

Μορίδιο

Μορίδιο (αρχείο ΕΥΓΟΝΙΑΣ).

Το στάδιο της αυλάκωσης ακολουθείται από το στάδιο του μοριδίου. Το μορίδιο είναι στάδιο της πρώιμης εμβρυϊκής ανάπτυξης κατά το οποίο τα βλαστομερίδια σχηματίζουν μια συμπαγή μάζα που ομοιάζει με μούρο. Στη συνέχεια εκβάλλεται υγρό στο διάστημα μεταξύ των κυττάρων και δημιουργείται μια κοιλότητα, που ονομάζεται βλαστοκήλη. Με τη δημιουργία της κοιλότητας αυτής το έμβρυο φθάνει στο στάδιο της βλαστοκύστης.

Βλαστοκύστη

Διογκωμένη βλαστοκύστη. (αρχείο ΕΥΓΟΝΙΑΣ).

Με τον όρο βλαστοκύστη περιγράφεται ένα συγκεκριμένο στάδιο ανάπτυξης του εμβρύου, μετά από 5-6 ημέρες καλλιέργειας. Η ώριμη βλαστοκύστη χαρακτηρίζεται από τη διόγκωσή της, τη λέπτυνση της διαφανούς ζώνης και τη συσσώρευση υγρού μεταξύ των κυττάρων: σχηματίζεται έτσι μια κοιλότητα (βλαστοκήλη). Στο στάδιο αυτό το έμβρυο αποτελείται από 60-120 κύτταρα, τα οποία σχηματίζουν δύο διακριτές ομάδες. Μία εξωτερική στοιβάδα κυττάρων, την έξω κυτταρική μάζα (η τροφοβλάστη) από την οποία θα σχηματισθεί ο πλακούντας, και μία έσω κυτταρική μάζα (η εμβρυοβλάστη) από την οποία θα σχηματισθεί το κυρίως έμβρυο.

Εκκόλαψη της βλαστοκύστης

Εκκολαπτόμενη βλαστοκύστη. Παρατηρείται άνοιγμα στη διαφανή ζώνη και έναρξη της εκκόλαψης. (αρχείο ΕΥΓΟΝΙΑΣ).

Βλαστοκύστη σε προχωρημένο στάδιο εκκόλαψης. (αρχείο ΕΥΓΟΝΙΑΣ).

Σε αυτό το στάδιο η βλαστοκύστη περιβάλλεται ακόμη από την διαφανή ζώνη και ο συνολικός όγκος του εμβρύου παραμένει σταθερός. Ωστόσο, καθώς η κοιλότητα της βλαστοκύστης αυξάνεται, με συνέπεια τη διόγκωσή της, η διαφανής ζώνη προοδευτικά εξασθενεί και λεπτύνεται μέσω της συντονισμένης πίεσης που ασκείται από τη διόγκωση του εμβρύου και της προοδευτικής διάβρωσής της από ένζυμα που εκκρίνονται από τη βλαστοκύστη. Η διαφανής ζώνη τελικώς ρήγνυται και από την οπή η βλαστοκύστη εκκολάπτεται, δηλαδή εξέρχεται σταδιακά από τη διαφανή ζώνη, από την οποία αποσπάται εντελώς (6η ημέρα). Με τον τρόπο αυτό η τροφοβλάστη αποκαλύπτεται, επιτρέποντας έτσι την προσκόλληση του εμβρύου στην επιφάνεια του ενδομητρίου.

Εκκολαφθείσα βλαστοκύστη. Η διαφανής ζώνη έχει αποβληθεί. Το έμβρυο είναι έτοιμο για την εμφύτευση (αρχείο ΕΥΓΟΝΙΑΣ).

Θεωρείται ότι η εκκόλαψη συνιστά και έναν πιθανό μηχανισμό διδυμοποίησης: εάν το έμβρυο διαχωριστεί σε δύο ημι-έμβρυα κατά την εκκόλαψη, είναι δυνατόν αυτά να αναπληρώσουν τα «χαμένα» τους κύτταρα και να αναπτυχθούν σε δύο γενετικώς όμοιους, αλλά χωριστούς οργανισμούς (όμοια ή μονο-ωογενή δίδυμα τέκνα, που έχουν υποχρεωτικά το ίδιο φύλο και αποτελούν το ένα «γενετικό κλώνο» του άλλου).

Η βλαστοκύστη σαν δείγμα δυναμικής του εμβρύου

Θεωρητικά, η ανάπτυξη βλαστοκύστης είναι δείγμα ομαλής εξέλιξης του κάθε εμβρύου. Επίσης, έχει τεκμηριωθεί ότι τα έμβρυα που φθάνουν στο στάδιο της εκκολαπτόμενης βλαστοκύστης έχουν περίπου διπλάσια πιθανότητα να εμφυτευθούν. Η ενεργοποίηση του εμβρυϊκού γονιδιώματος γίνεται μετά το στάδιο των 4-8 κυττάρων. Επομένως η συνεισφορά του πατρικού γενετικού υλικού και η συνολική αξιολόγηση του δυναμικού των εμβρύων εκτιμάται ακριβέστερα μετά από 5-6 ημέρες από την ωοληψία. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό όταν το σπέρμα είναι πτωχής ποιότητας όπως σε περιπτώσεις βαριάς ΟΑΤ (ολίγο-ασθενο-τερατο-ζωοσπερμία) ή λήψης σπερματοζωαρίων από τον ορχικό ιστό.

Οι σημερινές δυνατότητες της τεχνολογίας στον τομέα της παρασκευής των ειδικών καλλιεργητικών μέσων επιτρέπουν τη διατήρηση και ανάπτυξη των εμβρύων υπό εργαστηριακές συνθήκες μέχρι και 6 ημέρες, χωρίς μείωση της βιωσιμότητάς τους. Ουσιαστικά, τα σύγχρονα καλλιεργητικά μέσα είναι προσαρμοσμένα στις θρεπτικές και μεταβολικές ανάγκες των αναπτυσσόμενων εμβρύων, αποτελώντας μια προσομοίωση των συνθηκών της μήτρας.

Ωστόσο, δεν μπορούμε να αποκλείουμε θεωρητικά το ενδεχόμενο, κάποια έμβρυα να αναπτύσσονταν καλύτερα αν είχαν τοποθετηθεί στη μήτρα νωρίτερα από το να περάσουν τη δοκιμασία της παρατεταμένης καλλιέργειας στο εργαστήριο.

Πρακτικά όμως σε ένα εργαστήριο εξωσωματικής με εμπειρία στην καλλιέργεια βλαστοκύστεων και τον απαραίτητο ποιοτικό έλεγχο στις συνθήκες καλλιέργειας, τα έμβρυα υψηλότερης ποιότητας και δυναμικής θα φτάσουν στο στάδιο της βλαστοκύστης υπό συνθήκες καλλιέργειας, προσφέροντας στην Εμβρυολόγο ένα ισχυρό κριτήριο επιλογής των καλύτερων εμβρύων για μεταφορά. Γι' αυτούς τους λόγους η μεταφορά βλαστοκύστεων συνδέεται με υψηλότερα ποσοστά κύησης σε σύγκριση με εμβρυομεταφορά 2ης -3ης ημέρας.

Η εμπειρία της Ευγονίας

Στην Ευγονία ο μέσος όρος σχηματισμού βλαστοκύστεων έφθασε το 54% (τα τελευταία χρόνια) επί του συνολικού αριθμού των εμβρύων. Αυτό οφείλεται στην αυξημένη τεχνογνωσία, στη βελτίωση των καλλιεργητικών υγρών και στη συνεχή παρακολούθηση και διατήρηση άριστων εργαστηριακών συνθηκών.

Ποσοστό επιτυχίας κυήσεως

Το ποσοστό επιτυχίας κυήσεως της «Ευγονίας» μετά από καλλιέργεια και μεταφορά βλαστοκύστεων είναι υψηλό και ξεπερνά το 80% ανά εμβρυομεταφορά για γυναίκες όλων των ηλικιών. Ειδικότερα για τις ηλικίες <35 το θετικό τεστ έφθασε στο εντυπωσιακό ποσοστό του 88% ανά ΕΤ την τελευταία διετία (2010-2011). Επίσης σε υψηλό επίπεδο ανήλθαν τα ποσοστά για ηλικίες 35-39 ( 72%) και άνω των 40 (56%).
Δείτε αναλυτικά τα Ποσοστά επιτυχίας

H επίτευξη εγκυμοσύνης εξαρτάται σε σημαντικό βαθμό από τον αριθμό και την ποιότητα των εμβρύων που θα μεταφερθούν στην κοιλότητα της μήτρας. Επομένως, χρειάζεται να κατατάξουμε τα έμβρυα καθώς αναπτύσσονται και να επιλέξουμε εκείνα που συγκεντρώνουν τα περισσότερα ποιοτικά χαρακτηριστικά αμέσως πριν την εμβρυομεταφορά.

Αξιολόγηση εμβρύων 2ης – 3ης ημέρας

Η αξιολόγηση και επιλογή των εμβρύων την 2η και 3η ημέρα μετά την ωοληψία γίνεται με βάση δύο μορφολογικά κριτήρια: αφ’ ενός τη διαίρεση των εμβρύων σε κύτταρα (βλαστομερίδια) και αφ’ ετέρου τη μορφολογική εμφάνιση των κυττάρων αυτών.

Διαίρεση

Τη δεύτερη ημέρα μετά την ωοληψία τα έμβρυα θα πρέπει να έχουν διαιρεθεί σε 2-4 βλαστομερίδια. Καλύτερα θεωρούνται τα έμβρυα των 4 κυττάρων, ενώ αυτά των 2 κυττάρων θεωρούνται «αργά αναπτυσσόμενα» έμβρυα. Την τρίτη ημέρα καλλιέργειας, τα έμβρυα πρέπει να έχουν διαιρεθεί σε 5-8 κύτταρα. Καλύτερα θεωρούνται τα έμβρυα με 8 βλαστομερίδια και οριακά αυτά των 5 κυττάρων.

Μορφολογία – Θρυμματισμός

Τα έμβρυα κατατάσσονται σε τέσσερις κατηγορίες (grade I-IV) με βάση το σχήμα των βλαστομεριδίων και την έλλειψη ή παρουσία θρυμματισμού. Στην κατηγορία Ι (grade I) κατατάσσονται έμβρυα χωρίς θρυμματισμό, με κανονικό σχήμα (σφαιρικό ή ελλειψοειδές) και ομοιομορφία των βλαστομεριδίων. Αντιθέτως, η κατηγορία ΙV (grade IV) περιλαμβάνει τα έμβρυα με έντονο θρυμματισμό, ανισομεγέθη και κατεστραμμένα βλαστομερίδια, ή βλαστομερίδια με ανώμαλο σχήμα, πολλαπλούς πυρήνες κ.λπ., ενώ ενδιάμεσα (κατηγορίες ΙΙ και ΙΙΙ) κατατάσσονται τα υπόλοιπα έμβρυα. Τα αργοπορούντα έμβρυα, όπως και εκείνα με πολύ μεγάλο ποσοστό θρυμματισμού έχουν σημαντικά μειωμένες πιθανότητες επιτυχίας κυήσεως. Ιδανικά έμβρυα για εμβρυομεταφορά θεωρούνται τα έμβρυα με 4 κύτταρα κατηγορίας Ι-ΙΙ. Αντίστοιχα στις 72 ώρες μετά την ωοληψία ιδανικά θεωρούνται τα έμβρυα 8 κυττάρων κατηγορίας Ι – ΙΙ.

Έμβρυα 4 κυττάρων 2ης ημέρας

Έμβρυα 8 κυττάρων 3ης ημέρας

Έμβρυα 4 και 8 κυττάρων όπως τα αξιολογούν οι εμβρυολόγοι (αρχείο Ευγονίας).

Άλλα κριτήρια

Πολλαπλοί πυρήνες (multinucleation)

Φυσιολογικά κάθε κύτταρο (βλαστομερίδιο) του διαιρούμενου εμβρύου πρέπει να περιέχει ένα ορατό πυρήνα. Η παρουσία πολλαπλών πυρήνων (multinucleation) στο εσωτερικό των βλαστομεριδίων παραπέμπει σε ανώμαλο αριθμό χρωμοσωμάτων και συνδέεται με μειωμένη ποιότητα και πιθανότητα εμφύτευσης. Ο αριθμός των πυρήνων είναι καλύτερα ορατός στο μικροσκόπιο τη 2η ημέρα ανάπτυξης, δηλαδή στο στάδιο 2-4 κυττάρων.

Ομοιομορφία των βλαστομεριδίων

Η ομοιομορφία των βλαστομεριδίων είναι ένα ακόμη μορφολογικό χαρακτηριστικό που συνδέεται με την ποιότητα του εμβρύου. Τυπικά, ένα έμβρυο καλής ποιότητας αποτελείται από ομοιόμορφα βλαστομερίδια, ίδιου σχήματος και μεγέθους , που καταλαμβάνουν σχεδόν εξολοκλήρου το εσωτερικό της διάφανης ζώνης. Είναι επιτρεπτό, παρόλα αυτά, ένα βλαστομερίδιο να έχει μεγαλύτερο μέγεθος από τα υπόλοιπα, όταν το έμβρυο βρίσκεται σε ενδιάμεσο στάδιο διαίρεσης, δηλαδή στα 3, 5 ή 7 κύτταρα.

Κυτταρόπλασμα βλαστομεριδίων

Η παρουσία κενοτοπίων ή κοκκώδους κυτταροπλάσματος στο εσωτερικό των βλαστομεριδίων πρέπει να καταγράφονται, αν και δεν έχει αποδειχθεί ότι σχετίζονται με χαμηλή εμβρυϊκή ποιότητα.

Πάχος διάφανης ζώνης

Η διάφανη ζώνη είναι μια ακυτταρική γλυκοπρωτεϊνική στοιβάδα που περιβάλλει τα έμβρυα. Κατά τη διόγκωση του εμβρύου στο στάδιο της βλαστοκύστης, η διάφανη ζώνη ρήγνυται, επιτρέποντας την έξοδο του εμβρύου (εκκόλαψη) και τη μετέπειτα εμφύτευση. Αυξημένο πάχος ή σκλήρυνση της διάφανης ζώνης συνδέονται με χαμηλή πιθανότητα εμφύτευσης, εξαιτίας αδυναμίας εκκόλαψης του εμβρύου.

Αξιολόγηση βλαστοκύστεων 5η – 6η ημέρα

Η καλλιέργεια βλαστοκύστης προσφέρει ένα ισχυρό κριτήριο επιλογής των καλύτερων εμβρύων προς μεταφορά, αλλά συγχρόνως προϋποθέτει τη χρήση εξειδικευμένων καλλιεργητικών υγρών και ένα σύγχρονο εμβρυολογικό εργαστήριο με έμπειρους εμβρυολόγους και ιδανικές συνθήκες καλλιέργειας.

Βλαστοκύστη ονομάζεται το στάδιο ανάπτυξης του εμβρύου μετά από 5-6 ημέρες καλλιέργειας, και είναι δείγμα ομαλής εξέλιξης και υψηλής δυναμικής ενός εμβρύου.

Ποσοστό επιτυχίας κυήσεως

Το ποσοστό επιτυχίας κυήσεως της «Ευγονίας» μετά από καλλιέργεια και μεταφορά βλαστοκύστεων είναι υψηλό και ξεπερνά το 80% ανά εμβρυομεταφορά για γυναίκες όλων των ηλικιών. Ειδικότερα για τις ηλικίες <35 το θετικό τεστ έφθασε στο εντυπωσιακό ποσοστό του 88% ανά ΕΤ την τελευταία διετία (2010-2011). Επίσης σε υψηλό επίπεδο ανήλθαν τα ποσοστά για ηλικίες 35-39 ( 72%) και άνω των 40 (56%).
Δείτε αναλυτικά: Τα ποσοστά επιτυχίας

Καλλιέργεια βλαστοκύστεων

Με τον όρο βλαστοκύστη περιγράφεται ένα συγκεκριμένο στάδιο ανάπτυξης του εμβρύου, μετά από 5-6 ημέρες καλλιέργειας.

Διογκωμένη βλαστοκύστη.

Θεωρητικά, η ανάπτυξη βλαστοκύστης είναι δείγμα ομαλής εξέλιξης του κάθε εμβρύου. Επίσης, έχει τεκμηριωθεί ότι τα έμβρυα που φθάνουν στο στάδιο της εκκολαπτόμενης βλαστοκύστης έχουν περίπου διπλάσια πιθανότητα να εμφυτευθούν.

Η ώριμη βλαστοκύστη χαρακτηρίζεται από τη διόγκωσή της, τη λέπτυνση της διαφανούς ζώνης και τη συσσώρευση υγρού μεταξύ των κυττάρων: σχηματίζεται έτσι μια κοιλότητα (βλαστοκήλη). Στο στάδιο αυτό το έμβρυο αποτελείται από 60-120 κύτταρα, τα οποία σχηματίζουν δύο διακριτές ομάδες. Μία εξωτερική στοιβάδα κυττάρων, την έξω κυτταρική μάζα (η τροφοβλάστη) από την οποία θα σχηματισθεί ο πλακούντας, και μία έσω κυτταρική μάζα (η εμβρυοβλάστη) από την οποία θα σχηματισθεί το κυρίως έμβρυο.

Βλαστοκύστη σε προχωρημένο στάδιο εκκόλαψης. (αρχείο ΕΥΓΟΝΙΑΣ).

Το επόμενο στάδιο είναι η εκκόλαψη της βλαστοκύστης από τη διαφανή ζώνη. Αυτό καθίσταται δυνατόν μέσω της συντονισμένης πίεσης που ασκείται στην ολοένα λεπτυνόμενη διαφανή ζώνη από τη διόγκωση του εμβρύου και της προοδευτικής διάβρωσής της από ένζυμα. Το αποτέλεσμα είναι ότι η διαφανής ζώνη ρήγνυται και από την οπή η βλαστοκύστη εκκολάπτεται, μέχρις ότου αποκολληθεί πλήρως. Θεωρείται ότι η εκκόλαψη συνιστά και έναν πιθανό μηχανισμό διδυμοποίησης: εάν το έμβρυο διαχωρισθεί σε δύο ημι-έμβρυα κατά την εκκόλαψη, είναι δυνατόν αυτά να αναπληρώσουν τα «χαμένα» τους κύτταρα και να αναπτυχθούν σε δύο γενετικώς όμοιους, αλλά χωριστούς οργανισμούς (όμοια ή μονοωγενή δίδυμα τέκνα, που έχουν υποχρεωτικά το ίδιο φύλο και αποτελούν το ένα «γενετικό κλώνο» του άλλου).

Αξιολόγηση βλαστοκύστεων

Για τις βλαστοκύστεις ισχύει διαφορετικό σύστημα αξιολόγησης σε σύγκριση με έμβρυα 2ης και 3ης ημέρας. Βασίζεται στη συνδυαστική αξιολόγηση επιμέρους χαρακτηριστικών της βλαστοκύστης, δηλαδή το βαθμό διόγκωσης, την πρόοδο της εκκόλαψης, την ποιότητα της έσω κυτταρικής μάζας και της τροφοβλάστης.

Έτσι, την 5η ημέρα η ιδανική βλαστοκύστη αξιολογείται ως 4ΑΑ (διογκωμένη βλαστοκύστη με άριστη έσω κυτταρική μάζα και τροφοβλάστη), ενώ την 6η ημέρα ως 5ΑΑ ή 6ΑΑ (εκκολαπτόμενη ή εκκολαφθείσα βλαστοκύστη με άριστη έσω κυτταρική μάζα και τροφοβλάστη).

Δείτε περισσότερες φωτογραφίες βλαστοκύστεων

Η διαδικασία της εμβρυομεταφοράς βλαστοκύστεων (5^η ή 6^η ημέρα μετά την ωοληψία) είναι όμοια με εκείνη της 2^ης και 3^ης ημέρας, με μοναδική διαφορά τον αριθμό των μεταφερόμενων εμβρύων. Μεταφέρονται δηλαδή μέχρι 3 έμβρυα 2^ης ή 3^ης ημέρας, αλλά συνήθως έως δύο βλαστοκύστεις.

Η καλλιέργεια βλαστοκύστης οδηγεί σε αύξηση των ποσοστών κυήσεως

Η καλλιέργεια βλαστοκύστης προσφέρει ένα ισχυρό κριτήριο επιλογής των καλύτερων εμβρύων προς μεταφορά. Είναι γνωστό ότι μόνο μερικά, και όχι όλα τα έμβρυα φθάνουν στο στάδιο της βλαστοκύστης υπό συνθήκες εργαστηριακής καλλιέργειας.
Στην «Ευγονία», κατά μέσο όρο το 50% των γονιμοποιημένων ωαρίων θα γίνουν βλαστοκύστεις. Έτσι όσα έμβρυα φτάσουν στο στάδιο της βλαστοκύστης την 5η ημέρα, αποδεικνύουν τη δυναμική τους για περαιτέρω ανάπτυξη και έχουν σαφώς μεγαλύτερες πιθανότητες εμφύτευσης.
Στην «Ευγονία», τα ποσοστά κυήσεως μετά από μεταφορά βλαστοκύστης είναι υψηλά και ξεπερνούν το 80% ανά εμβρυομεταφορά.
Βέβαια, η καλλιέργεια βλαστοκύστης προϋποθέτει τη χρήση εξειδικευμένων καλλιεργητικών υγρών και ένα σύγχρονο εμβρυολογικό εργαστήριο με έμπειρους εμβρυολόγους και ιδανικές συνθήκες καλλιέργειας.

Τα πλεονεκτήματα της μεταφοράς βλαστοκύστης περιλαμβάνουν:

• Καλύτερη επιλογή των εμβρύων με την υψηλότερη δυναμική προς
εμβρυομεταφορά.
• Υψηλά ποσοστά κυήσεως.
• Καλύτερο συγχρονισμό με το ενδομήτριο.
• Δυνατότητα μεταφοράς 1 ή 2 εμβρύων (σε σύγκριση με 3 έμβρυα που συνήθως μεταφέρονται την 3η ημέρα) και ως αποτέλεσμα μείωση της πιθανότητας πολύδυμης κυήσεως.
• Δυνατότητα παρακολούθησης του συνδρόμου υπερδιέγερσης των ωοθηκών (ΣΥΩ) και εμβρυομεταφορά εφόσον δεν αναπτυχθεί σοβαρό σύνδρομο. Διαφορετικά γίνεται κατάψυξη όλων των εμβρύων και χορήγηση GnRH ανταγωνιστή για θεραπεία του σοβαρού ΣΥΩ (Lainas et al 2009a, b, 2007).  Δείτε τις δημοσιεύσεις

Η καλλιέργεια βλαστοκύστης δεν ενδείκνυται για όλα τα περιστατικά. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι η παρουσία αρκετών εμβρύων καλής μορφολογίας.
Η μέθοδος μπορεί να εφαρμοστεί σε γυναίκες με πολυκυστικές ωοθήκες με μεγάλο αριθμό ληφθέντων ωαρίων, σε γυναίκες υψηλού κινδύνου για ανάπτυξη ΣΥΩ, σε περιπτώσεις σοβαρής ολιγο–ασθενο–τερατο-σπερμίας ή βιοψίας όρχεως, σε περιπτώσεις προηγούμενων αποτυχημένων προσπαθειών με εβρυομεταφορά 2ης-3ης ημέρας, σε περιπτώσεις εφαρμογής προεμφυτευτικού ελέγχου κ.λ.π.
Στην «Ευγονία» υπάρχει επιτυχές πρόγραμμα καλλιέργειας και εμβρυομεταφοράς βλαστοκύστεων, με συγκεκριμένες ενδείξεις, διεθνώς αποδεκτές. Το επιστημονικό δυναμικό της Μονάδας έχει τη γνώση και την εμπειρία να σας ενημερώσει και να σας κατευθύνει σχετικά.

• Έμβρυα 2ης ημέρας
• Έμβρυα 3ης ημέρας
• Έμβρυα 4ης ημέρας
• Έμβρυα 5-6ης ημέρας (βλαστοκύστεις)

Έμβρυα 2^ης ημέρας

Έμβρυο 2 κυττάρων – Grade I	Έμβρυο 2 κυττάρων – Grade IΙ
Έμβρυο 2 κυττάρων – Grade IΙΙ
Έμβρυο 3 κυττάρων – Grade II
Έμβρυο 4 κυττάρων – Grade I	Έμβρυο 4 κυττάρων – Grade II
Έμβρυο 4 κυττάρων – Grade II-III	Έμβρυο 4 κυττάρων – Grade III
Έμβρυο 4 κυττάρων – Grade IV

Έμβρυα 3^ης ημέρας

Έμβρυο 5 κυττάρων – Grade I	Έμβρυο 5 κυττάρων – Grade II
Έμβρυο 6 κυττάρων – Grade I	Έμβρυο 6 κυττάρων – Grade I-II
Έμβρυο 6 κυττάρων – Grade II-III	Έμβρυο 6 κυττάρων – Grade III
Έμβρυο 6 κυττάρων – Grade IV
Έμβρυο 7 κυττάρων – Grade II	Έμβρυο 7 κυττάρων – Grade II -III
Έμβρυο 8 κυττάρων – Grade I	Έμβρυο 8 κυττάρων – Grade I
Έμβρυο 8 κυττάρων – Grade II	Έμβρυο 8 κυττάρων – Grade II-III
Έμβρυο 8 κυττάρων – Grade III	Έμβρυο 8 κυττάρων – Grade IV
Έμβρυο 9 κυττάρων – Grade I
Έμβρυο 12 κυττάρων – Grade I

Έμβρυα 4^ης ημέρας

Μορίδιο

Έμβρυα 5-6^ης ημέρας (βλαστοκύστεις)

Πρώιμη βλαστοκύστη
Βλαστοκύστη 3ΑΑ	Βλαστοκύστη 3ΑΒ
Βλαστοκύστη ΒΒ	Βλαστοκύστη 3CC
Διογκωμένη βλαστοκύστη 4AA	Διογκωμένη βλαστοκύστη 4AΒ
Διογκωμένη βλαστοκύστη 4AC	Διογκωμένη βλαστοκύστη 4BB
Διογκωμένη βλαστοκύστη 4BC	Διογκωμένη βλαστοκύστη 4CC
Εκκολαπτόμενη βλαστοκύστη 5AA	Εκκολαπτόμενη βλαστοκύστη 5AA
Εκκολαπτόμενη βλαστοκύστη 5AA	Εκκολαφθείσα βλαστοκύστη 6ΑΑ

Δείτε επίσης:
Αξιολόγηση εμβρύων 2-3ης ημέρας
Αξιολόγηση βλαστοκύστεων

Η ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών και η τεχνογνωσία μιας Μονάδας Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής (ΜΙΥΑ) κρίνονται τελικώς από το αποτέλεσμα. Τα ποσοστά επιτυχίας της Ευγονίας την κατατάσσουν στις πρώτες θέσεις στο παγκόσμιο γίγνεσθαι, τόσο στις γεννήσεις ανά εμβρυομεταφορά, όσο και στις εξελισσόμενες, τις κλινικές κυήσεις καθώς και τα θετικά τεστ κυήσεως.

Τα ποσοστά επιτυχίας κυήσεων της «Ευγονίας»
Δείτε: Ποσοστά επιτυχίας της Ευγονίας στην εξωσωματική γονιμοποίηση.

Πώς εκφράζονται τα ποσοστά επιτυχίας κυήσεων
Δείτε: Πώς εκφράζονται τα ποσοστά επιτυχίας κυήσεων.

Τα ευρωπαϊκά ποσοστά κυήσεων
Δείτε: Τα ευρωπαϊκά ποσοστά κυήσεων.

PGS (Προεµφυτευτικός γενετικός έλεγχος - Preimplantation genetic screening)

Ο στόχος του PGS είναι να αναγνωρίσει  δομικές ή αριθμητικές  χρωμοσωμικές ανωμαλίες (ανευπλοειδίες), συμπεριλαμβανομένης της  χρωμοσωματικής έλλειψης  προσθήκης ή μετατόπισης, σε έμβρυα ζευγαριών που είναι  γνωστό ότι είναι ευπλοειδικά. Το 40 έως το 60% των προ-εμφυτευτικών εμβρύων είναι ανευπλοειδικά, γεγονός που αποτελεί πιθανή αιτιολογία για τη σχετικά χαμηλή αποτελεσματικότητα εμφύτευσης τόσο στην φυσική σύλληψη  όσο και της εξωσωματικής γονιμοποίησης. Οι κύριες ενδείξεις για τη χρήση του PGS στις θεραπείες IVF περιλαμβάνουν την προχωρημένη ηλικία της γυναίκας, την επαναλαμβανόμενη αποτυχία εμφύτευσης και τις επαναλαμβανόμενες  αποβολές. Η επιτυχία του PGS εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την τεχνική ικανότητα, την ποιότητα του εμβρύου και την παρουσία του μωσαϊκού σε έμβρυα προ-εμφύτευσης. Τα απομονωμένα κύτταρα ελέγχονται για δοµικές ή αριθμητικές ανωµαλίες µιας σειράς χρωµοσωµάτων µε τη χρήση κυτταρογενετικών µεθόδων (φθορίζοντα υβριδισµό in situ, FISH).  Σήμερα, η βιοψία στα έμβρυα τρίτης ημέρας είναι η πιο συνηθισμένη μέθοδος. Ωστόσο, η βιοψία βλαστοκύστεων γίνεται γρήγορα η πιο προτιμώμενη μέθοδος λόγω μειωμένης πιθανότητας εμφάνισης μωσαϊκού και αύξησης της ποσότητας DNA που είναι διαθέσιμο για την διάγνωση.

Ασθενείς που ενδείκνυται το PGS είναι:

• ζευγάρια που οι γυναίκες είναι αυξημένης ηλικίας. Περισσότερα απο τα μισά των εμβρύων που προέρχονται από γυναίκες ηλικίας 35-40 χρονών παρουσιάζουν χρωμοσωμικές ανωμαλίες. Το ποσοστό αυτό αυξάνεται πολύ όσο αυξάνεται και η ηλικία της γυναίκας.
• ζευγάρια με ιστορικό επανειλλημένων αποβολών ή/και αποτυχημένες προσπάθειες εξωσωματικής.

Τα οφέλη του PGS  είναι :

• Υψηλότερη πιθανότητα εγκυμοσύνης
• Μειωμένος κίνδυνος αποβολής
• Περισσότερη εμπιστοσύνη στη μεταφορά ενός εμβρύου, αποφεύγοντας τους κινδύνους που συνδέονται με δίδυμη ή πολλαπλή κύηση
• Μειωμένος αριθμός κύκλων IVF που απαιτούνται για την επίτευξη εγκυμοσύνης

Μέγαλος διάλογος γίνεται σήμερα για το αν τελικά το PGS είναι μια τεχνική που μπορεί να βοηθήσει και να αυξήσει τα ποσοστά των κυήσεων. Αυτό οφείλεται στον μωσαϊκισμό που παρουσιάζουν τα έμβρυα και μπορεί να οδηγήσει σε λανθασμένη διάγνωση.  Για το λόγο αυτό, βρίσκονται σε εξέλιξη έρευνες προκειμένου να αποδειχτεί αν μπορει να εδραιωθεί ο προεμφυτευτικός γενετικός έλεγχος στον χώρο της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής και να βοηθήσει ουσιαστικά τα υπογόνιμα ζευγάρια.

Αναφορικά με την τεχνολογία του PGS, δύο νεότερες μέθοδοι που προσφέρουν σημαντικά αυξημένη διαγνωστική ακρίβεια είναι ο γονιδιωµατικός συγκριτικός υβριδισµός (comparative genomic hybridization, CGH) και η αλληλούχιση DNA νέας γενεάς (New generation sequencing, NGS).

Είναι η διαδικασία μεταφοράς των εμβρύων στην κοιλότητα της μήτρας. Η εμβρυομεταφορά είναι ανώδυνη, δεν απαιτεί αναλγησία και διαρκεί περίπου δέκα λεπτά συνολικά. Η πράξη αυτή γίνεται συνήθως 48 ή 72 ώρες μετά την ωοληψία (δεύτερη ή τρίτη ημέρα καλλιέργειας). Εάν τα έμβρυα έχουν καλλιεργηθεί μέχρι το στάδιο της βλαστοκύστης, η εμβρυομεταφορά πραγματοποιείται την πέμπτη ή έκτη ημέρα. Ο εμβρυολόγος επιλέγει τα «καλύτερα» έμβρυα, σύμφωνα με τα παραπάνω μορφολογικά κριτήρια (αριθμός, σχήμα και γενική όψη των βλαστομεριδίων στο μικροσκόπιο) αφού έχει αποφασισθεί ο αριθμός εμβρύων που θα μεταφερθούν.

VIDEO: Επιλογή 2 εμβρύων 2ης ημέρας προς εμβρυομεταφορά και αναρρόφησή τους στον ειδικό καθετήρα πριν την τοποθέτησή τους στη μήτρα.

VIDEO: Υπερηχογραφικά κατευθυνόμενη είσοδος του καθετήρα εμβρυομεταφοράς και εναπόθεση των εμβρύων στην κοιλότητα της μήτρας.

Η εμβρυομεταφορά πραγματοποιείται μέσω ενός ειδικού λεπτού εύκαμπτου ατραυματικού καθετήρα. Αφού αποκαλυφθεί ο τράχηλος της μήτρας και πλυθεί προσεκτικά ο κόλπος, αναρροφάται προσεκτικά η βλέννα. Ο εμβρυολόγος αναρροφά τα έμβρυα στον καθετήρα, μέσα σε ελάχιστο όγκο καλλιεργητικού μέσου, με τη βοήθεια ειδικής σύριγγας. Ο γυναικολόγος εισάγει τον καθετήρα, δια μέσου του τραχήλου, στη μητρική κοιλότητα, όπου και εναποθέτει τα έμβρυα, υπό κοιλιακή υπερηχογραφική καθοδήγηση. Η έγχυση του καλλιεργητικού μέσου που περιέχει τα έμβρυα γίνεται αργά με εξαιρετικά ήπιες, λεπτές ατραυματικές κινήσεις. Με την ανάλογη προσοχή γίνεται και η απόσυρση του καθετήρα. Ο καθετήρας επιστρέφεται στο εργαστήριο για έλεγχο, ώστε ο εμβρυολόγος να βεβαιωθεί ότι μεταφέρθηκαν όλα τα έμβρυα.

Είναι μια από τις πιο σημαντικές στιγμές της προσπάθειας, γι’ αυτό και η πλήρης ηρεμία της γυναίκας έχει καθοριστική σημασία. Από την ομάδα απαιτείται αυτοσυγκέντρωση, ταχύτητα και ακρίβεια κινήσεων (διότι τα έμβρυα είναι εξαιρετικά ευάλωτα όσο παραμένουν στον καθετήρα) και εμπειρία.

H σωστή εμβρυομεταφορά ολοκληρώνει και σφραγίζει την καλή πορεία της προσπάθειας. Μερικές φορές χορηγείται στη γυναίκα, λίγη ώρα νωρίτερα, ένα αγχολυτικό χάπι, εάν αυτό κριθεί αναγκαίο. Μετά την εμβρυομεταφορά συνηθίζεται η γυναίκα να παραμένει κλινήρης για μία ώρα περίπου, αν και αυτή η πρακτική αμφισβητείται από διάφορες μελέτες.

Καθετήρες εμβρυομεταφοράς τύπου Wallace (αρχείο ΕΥΓΟΝΙΑΣ).

 

 

 

Δείτε επίσης:

Είναι αναμφισβήτητο ότι η εμβρυομεταφορά είναι καθοριστική για την επιτυχία του κύκλου και αποτελεί μια από τις περισσότερο επιστημονικά εκλεπτυσμένες τεχνικές. Μια προσεκτική, μεθοδική και ατραυματική εμβρυομεταφορά σε έμπειρα χέρια κάτω από συνεχή υπερηχογραφική καθοδήγηση έχει αποδειχθεί ότι συνδέεται με υψηλότερα ποσοστά επιτυχίας κυήσεως στην εξωσωματική γονιμοποίηση.

Μετά τη “φόρτωση” των εμβρύων στον ειδικό καθετήρα, ο γυναικολόγος αναπαραγωγής εισάγει τον καθετήρα στην κοιλότητα της μήτρας, όπου και εναποθέτει τα έμβρυα με εξαιρετικά ήπιες, λεπτές και ατραυματικές κινήσεις. Η πορεία και η θέση του καθετήρα ελέγχεται διαρκώς με τη βοήθεια των υπερήχων (υπερηχογραφική καθοδήγηση). Στην Ευγονία, η εμβρυομεταφορά χαρακτηρίζεται από την προσήλωσή μας στη λεπτομέρεια και γίνεται πάντα με ακρίβεια υπό σχολαστική υπερηχογραφική καθοδήγηση.

Εμβρυομεταφορά

Συμφυείς ανωμαλίες στη γενετική σύσταση των γαμετών και των εμβρύων δεν μπορούν να υπερπηδηθούν με μια ικανοποιητική εμβρυομεταφορά και μορφολογικά καλά έμβρυα δεν είναι αναγκαία τα «καλύτερα» έμβρυα. 

Η σωστή εμβρυομεταφορά και η απόλυτη ακρίβεια χειρισμών συμβάλλουν ενεργά στη μεγιστοποίηση της πιθανότητας επιτυχίας.

Πλεονεκτήματα της υπερηχογραφικής καθοδήγησης

• Διευκολύνει τη δίοδο στην ενδομητρική κοιλότητα μαλακών καθετήρων
• Επιβεβαιώνεται ότι ο καθετήρας βρίσκεται μετά το έσω στόμιο του τραχήλου ιδιαίτερα σε περιπτώσεις τραχήλων με μεγάλο μήκος
• Επιτυγχάνεται η καθοδήγηση του καθετήρα μέσα στην ενδομητρική κοιλότητα αποφεύγοντας τον τραυματισμό της κοιλότητας ή το άγγιγμα του πυθμένα της μήτρας
• Η πλήρωση της ουροδόχου κύστεως στις περιπτώσεις διακοιλιακής υπερηχογραφικής καθοδήγησης ευθυάζει τη μήτρα, διευκολύνοντας τη δίοδο του καθετήρα
• Σε περιπτώσεις στένωσης του τραχήλου καθοδηγεί τον χειρουργό και διευκολύνει τη δίοδο στην ενδομητρική κοιλότητα μαλακού καθετήρα
• Καθορίζεται η ακριβής θέση της εναπόθεσης των εμβρύων.

Περαιτέρω μελέτες και πιο βελτιωμένες μέθοδοι καθοδήγησης της εμβρυομεταφοράς (3D, 4D υπέρηχοι), καθώς επίσης και μεγαλύτερη έρευνα σχετικά με το καλύτερο σημείο εναπόθεσης των εμβρύων στο μέλλον, πιστεύεται ότι θα βελτιώσουν ακόμη πιο πολύ τα ποσοστά επιτυχίας στην εξωσωματική γονιμοποίηση (IVF – ICSI).

Μια σημαντική απόφαση που πρέπει να ληφθεί από κοινού με το ζευγάρι, αφορά στον αριθμό των εμβρύων που θα μεταφερθούν στη μήτρα. 

Η Εθνική Νομοθεσία ορίζει τον επιτρεπόμενο αριθμό των μεταφερόμενων εμβρύων με βάση την ηλικία της γυναίκας:

• Σε γυναίκες ηλικίας κάτω των 35 ετών, επιτρέπεται να μεταφέρονται ένα ή δύο έμβρυα από δικά τους ωάρια.
• Σε γυναίκες ηλικίας άνω των 35 ετών και κάτω των 40 επιτρέπεται να μεταφέρονται δύο έμβρυα από δικά τους ωάρια στον πρώτο και τον δεύτερο κύκλο και τρία στον τρίτο και κάθε επόμενο κύκλο.
• Σε γυναίκες ηλικίας 40 ετών επιτρέπεται να μεταφέρονται τρία έμβρυα από δικά τους ωάρια.
• Σε γυναίκες ηλικίας άνω των 40 ετών επιτρέπεται να μεταφέρονται τέσσερα έμβρυα από τα δικά τους ωάρια.
• Σε περιπτώσεις δωρεάς ωαρίων, επιτρέπεται να μεταφέρονται δύο έμβρυα.

Ωστόσο, σε ειδικές περιπτώσεις (π.χ. γυναίκα μικρής ηλικίας με άριστη ποιότητα εμβρύων), ο αριθμός αυτός μπορεί να μειωθεί, χωρίς να επηρεασθεί η πιθανότητα επιτυχίας κυήσεως.

Τρία έμβρυα που έχουν επιλεγεί να μεταφερθούν στην κοιλότητα της μήτρας την τρίτη ημέρα μετά την ωοληψία. Η ποιότητά τους κρίνεται ικανοποιητική από πλευράς διαιρέσεως σε κύτταρα, μορφολογίας και θρυμματισμού (αρχείο ΕΥΓΟΝΙΑΣ).

Οι γιατροί και οι εμβρυολόγοι της Ευγονίας θα σας ενημερώσουν υπεύθυνα κάνοντας τεκμηριωμένη εισήγηση. Θα πάρουμε μαζί την απόφαση με βάση:

• την ηλικία σας

• την ποιότητα των εμβρύων σας

• το ιστορικό και 

• τις προηγούμενες προσπάθειες.

Θα σας ενημερώσουμε για την ποιότητα των εμβρύων πριν την εμβρυομεταφορά.

Η επιλογή του κατάλληλου αριθμού πρέπει να ισορροπεί ανάμεσα στην αύξηση των πιθανοτήτων επίτευξης εγκυμοσύνης, που συνήθως προκύπτει αυξάνοντας τον αριθμό των μεταφερόμενων εμβρύων, και στη μείωση της πιθανότητας πολύδυμης κυήσεως που επιτυγχάνεταιελαττώνοντας τον αριθμό αυτό.

Διεθνώς, παρατηρείται η τάση για μείωση του αριθμού των μεταφερόμενων εμβρύων στο ένα, αφού η πολύδυμη κύηση θεωρείται πλέον παρενέργεια της εξωσωματικής γονιμοποίησης και όχι σημαντικό επίτευγμα, όπως παλαιότερα.

Ο λόγος για τον οποίο μεταφέρονται περισσότερα του ενός έμβρυα δεν αποσκοπεί βεβαίως στην επίτευξη πολύδυμης κυήσεως. Στόχος είναι η επίτευξη μονήρους κυήσεως με μεταφορά στη μήτρα ενός υψηλής ποιότητας, χρωμοσωματικά ομαλού εμβρύου.

Δυστυχώς, με βάση τη μέχρι σήμερα διεθνώς συσσωρευμένη γνώση, κατά την ημέρα της εμβρυομεταφοράς δεν γνωρίζουμε ούτε τη δυναμική του εμβρύου για περαιτέρω ανάπτυξη, ούτε τη χρωμοσωματική του σύσταση. Υποστηρίζεται ότι τα προεμφυτευτικά έμβρυα φέρουν χρωμοσωματικές ανωμαλίες σε ποσοστό 50% και είτε δεν εμφυτεύονται καθόλου, είτε αποβάλλονται στις πρώτες ημέρες μετά την εμφύτευση. 

Το ποσοστό των χρωμοσωματικών ανωμαλιών αυξάνεται με την πρόοδο της ηλικίας. Για παράδειγμα η γυναίκα ηλικίας 35 ετών έχει στατιστική πιθανότητα περίπου 1/280 για γέννηση παιδιού με τρισωμία 21 (σύνδρομο Down), ενώ η γυναίκα 45 ετών έχει αντίστοιχη στατιστική πιθανότητα περίπου 1/30. Αυτό ισχύει για μια μόνο χρωμοσωματική ανωμαλία. Δεν είναι γνωστό το ποσοστό για το σύνολο των χρωμοσωματικών ανωμαλιών.

Σύγχρονες μελέτες προεμφυτευτικού γενετικού ελέγχου σε γυναίκες μεγαλύτερες των 40 ετών έδειξαν ότι το ποσοστό των χρωμοσωματικών ανωμαλιών φθάνει το 60-90%. Αυτός είναι συνεπώς ένας από τους λόγους, για τους οποίους γυναίκες ηλικίας άνω των 40 ετών έχουν χαμηλότερα ποσοστά επιτυχίας κυήσεων. Ωστόσο, σε ειδικές περιπτώσεις (π.χ. γυναίκα μικρής ηλικίας με άριστη ποιότητα εμβρύων), ο αριθμός αυτός μπορεί να μειωθεί, χωρίς να επηρεασθεί η πιθανότητα επιτυχίας κυήσεως.

Με βάση τα ανωτέρω εξηγείται η θέση για μεταφορά περισσοτέρων εμβρύων στην κοιλότητα της μήτρας ιδιαίτερα στις μεγαλύτερες ηλικίες. Η μείωση του αριθμού των μεταφερόμενων εμβρύων, με παράλληλη αύξηση των ποσοστών κύησης μπορούν να επιτευχθούν με την καλλιέργεια βλαστοκύστεων.

Η επιλογή του κατάλληλου αριθμού πρέπει να ισορροπεί ανάμεσα στην αύξηση των πιθανοτήτων επίτευξης εγκυμοσύνης, που συνήθως προκύπτει αυξάνοντας τον αριθμό των μεταφερόμενων εμβρύων, και στη μείωση της πιθανότητας πολύδυμης κυήσεως που επιτυγχάνεται ελαττώνοντας τον αριθμό αυτό. Θα πάρουμε μαζί την απόφαση με βάση την ηλικία σας, την ποιότητα των εμβρύων σας, το ιστορικό και τις προηγούμενες προσπάθειες. Θα σας ενημερώσουμε για την ποιότητα των εμβρύων πριν την εμβρυομεταφορά.

Πριν  την εμβρυομεταφορά

Η μόνη προετοιμασία που απαιτείται είναι να έχετε πιει 4 ποτήρια νερό πριν φθάσετε στη Μονάδα, χωρίς να ουρήσετε, γιατί κατά την εμβρυομεταφορά γίνεται ταυτόχρονα κοιλιακό υπερηχογράφημα.

• Παρακαλούμε να μη φοράτε άρωμα γιατί είναι τοξικό για τα έμβρυα. 
• Να έχετε μαζί σας τα χάπια Utrogestan.
• Δε χρειάζεται να είστε νηστική.

Μετά την εμβρυομεταφορά

Μετά την εμβρυομεταφορά συνηθίζεται η παραμονή στη Μονάδα για 30 λεπτά. Μαζί με τις οδηγίες για τα φάρμακα, θα σας δώσουμε και μια έκθεση της προσπάθειάς σας με φωτογραφία των εμβρύων που μεταφέρθηκαν στη μήτρα σας.

Συνήθως, η πρώτη δοκιμασία (τεστ) κυήσεως γίνεται 10-13 ημέρες αργότερα (αιμοληψία για προσδιορισμό επιπέδων β-χοριακής γοναδοτροπίνης).

Τι πρέπει να προσέξω τις επόμενες ημέρες; 

Η εμφύτευση των εμβρύων στο ενδομήτριο γίνεται περίπου 4 - 5 ημέρες μετά την εμβρυομεταφορά της 2ης ή 3ης ημέρας και 1 - 2 ημέρες μετά την εμβρυομεταφορά βλαστοκύστης. Έτσι, αυτές τις πρώτες ημέρες μετά την εμβρυομεταφορά, καλό είναι να αποφύγετε τη σωματική κόπωση, την ψυχική ένταση καθώς και τη σεξουαλική επαφή. 

Η αποχή από την εργασία δεν είναι απαραίτητη, υπό την προϋπόθεση ότι αυτή δεν είναι κουραστική. Δεν χρειάζεται να αλλάξετε τις διατροφικές σας συνήθειες.

Το σπέρμα μπορεί να παραμείνει σε συνθήκες κρυοσυντήρησης θεωρητικά επ’ αόριστον. Στη βιβλιογραφία έχει αναφερθεί κύηση και γέννηση παιδιών με σπέρμα κατεψυγμένο προ 40ετίας. Το γεγονός αυτό πιστοποιεί παλαιότερες αναφορές σχετικά με την επιβίωση του σπέρματος για αρκετές δεκαετίες μέσα στο υγρό άζωτο και, επιπλέον,  επιβεβαιώνει την υπόθεση πως τα κρυοσυντηρημένα κύτταρα υπόκεινται σε μηδαμινή ή ελάχιστη καταστροφή  ύστερα απο εκτεταμένη παραμονή στους -196^οC. Επιπρόσθετα, μελέτες έχουν δείξει πως τα ποσοστά γεννήσεων παιδιών με χρωμοσωμικές ή άλλες ανωμαλίες απο κρυοσυντηρημένο σπέρμα δεν διαφέρουν απο αυτά με φρέσκο σπέρμα.

Η κατάψυξη του δείγματος πραγματοποιείται με τη χρήση κατάλληλων κρυοπροστατευτικων ουσιών που ως στόχο έχουν να προστατεύουν τα σπερματοζωάρια απο την διαδικασία της κατάψυξης και συνιστάται στις εξής περιπτώσεις:

• Επικείμενη θεραπεία κατα του καρκίνου (χημειοθεραπεία,ακτινοθεραπεια)
• Επικείμενη χειρουργική επέμβαση
• Σοβαρή ολιγοασθενοζωοσπερμία
• Απουσία του συζύγου την ημέρα της ωοληψίας ή της σπερματέγχυσης, για επαγγελματικούς λόγους (π.χ. ναυτικά ή στρατιωτικά επαγγέλματα).
• Προοδευτική πτώση των παραμέτρων του σπέρματος
• Δυσκολία σπερμοληψίας για ψυχολογικούς λόγους

Στις περιπτώσεις αζωοσπερμίας όπου η συλλογή σπέρματος γίνεται από την επιδιδυμίδα ή από τον όρχι, υπάρχει η δυνατότητα κατάψυξης σπέρματος ή ορχικού ιστού εφόσον ο αριθμός των σπερματοζωαρίων το επιτρέπει.

Πριν τη διαδικασία της κατάψυξης σπέρματος ή ορχικού ιστού πρέπει να πραγματοποιηθεί ανοσολογικός έλεγχος για: HIV I & II, HBsAg, HCV και VDRL.

Η κατάψυξη ωαρίων παρέμενε μέχρι πρόσφατα μια πρόκληση για τον τομέα της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, καθώς η χαμηλή επιβίωση και γονιμοποίηση των ωαρίων μετά την απόψυξη, συνοδευόμενη από πολύ χαμηλά ποσοστά κυήσεων, καθιστούσαν σχεδόν απαγορευτική την καθιέρωση της τεχνικής.

Πρόσφατα, με την εξέλιξη μιας νέας μεθόδου κατάψυξης, της υαλοποίησης (vitrification), η κατάψυξη των ωαρίων συνοδεύεται από υψηλά ποσοστά επιβίωσης, γονιμοποίησης, εμβρυικής ποιότητας και, ως αποτέλεσμα, υψηλότερα ποσοστά κύησης.

Δείτε περισσότερα στις Εξελίξεις στην εξωσωματική – Κατάψυξη ωαρίων - Υαλοποίηση

Διαδικασία απόψυξης εμβρύων. Η εμβρυολόγος ανασύρει από το κάνιστρο αζώτου την παγιέττα που περιέχει τα έμβρυα (αρχείο ΕΥΓΟΝΙΑΣ).

Η κρυοσυντήρηση εμβρύων παρέχει διάφορες δυνατότητες:

• Τη διατήρηση υπεράριθμων εμβρύων που προέκυψαν από μια προσπάθεια εξωσωματικής γονιμοποίησης.
• Την αναβολή της εμβρυομεταφοράς σε ειδικές περιπτώσεις, όπου αυτό επιβάλλεται, (ανεπαρκής ανάπτυξη του ενδομητρίου σε έναν κύκλο εξωσωματικής γονιμοποίησης, κίνδυνος ανάπτυξης απειλητικής μορφής του συνδρόμου υπερδιεγέρσης των ωοθηκών, το οποίο μπορεί να επιδεινωθεί από την πιθανή εγκυμοσύνη).
• Την έμμεση διαφύλαξη του αναπαραγωγικού δυναμικού μιας γυναίκας που πρόκειται να υποβληθεί σε στειρωτική θεραπεία (χημειοθεραπεία, ακτινοθεραπεία, αφαίρεση των ωοθηκών κ.λπ.), αλλά, στην περίπτωση αυτή, απαραίτητη προϋπόθεση είναι να υπάρχει ο σύντροφος που θα χορηγήσει το σπέρμα του για την εξωσωματική γονιμοποίηση των ωαρίων της.

Η κρυοσυντήρηση συμπληρώνει τις άλλες μεθόδους Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής και επιτρέπει τη σωρευτική αύξηση του ποσοστού επιτυχίας κυήσεως ανά ωοληψία, αφού από μία ωοληψία είναι δυνατόν να πραγματοποιηθούν περισσότερες εμβρυομεταφορές σε διαφορετικούς χρόνους. Αυτό μειώνει την ορμονική επιβάρυνση του οργανισμού της συντρόφου και το συνολικό κόστος (φαρμακευτικής αγωγής, αμοιβή της Μονάδας) ανά τέκνο που γεννάται με εξωσωματική γονιμοποίηση.

Πριν τη διαδικασία της κατάψυξης, τα έμβρυα επωάζονται σε ειδικά κρυοπροστατευτικά υγρά, προκειμένου να προστατευτούν από καταστροφή λόγω ενδοκυτταρικής δημιουργίας κρυστάλλων, και να επιβιώσουν, διατηρώντας τα κύτταρά τους από το στρες της κατάψυξης και απόψυξης.

Στη συνέχεια, τα έμβρυα τοποθετούνται σε ειδικά πλαστικά σωληνάρια (παγιέττες), τα οποία σφραγίζονται ερμητικά. Η κατάψυξη γίνεται με τη βοήθεια ενός ειδικού μηχανήματος, με ενσωματωμένο ηλεκτρονικό υπολογιστή. Η θερμοκρασία μειώνεται προοδευτικά μέχρι τους -196°C ακολουθώντας διάφορα πρωτόκολλα κατάψυξης. Τα πρωτόκολλα αυτά διαφέρουν όσον αφορά τον ρυθμό μείωσης της θερμοκρασίας και το χρησιμοποιούμενο κρυοπροστατευτικό μέσον. Τέλος, οι παγιέτες αποθηκεύονται στα ειδικά δοχεία υγρού αζώτου για κρυοσυντήρηση.

Συνήθως οι παγιέτες περιέχουν 1-3 έμβρυα. Η κρυοσυντήρηση υπό τις συνθήκες αυτές μπορεί να παραταθεί για μεγάλο διάστημα. Τα έμβρυα είναι δυνατόν να καταψυχθούν στο στάδιο των προπυρήνων (1η ημέρα μετά την ωοληψία), στα στάδια των 2-8 κυττάρων (2η ή 3η ημέρα μετά την ωοληψία) και στο στάδιο της βλαστοκύστης (5η – 6η ημέρα μετά την ωοληψία).

Τα δείγματα καταψύχονται με μια ειδική διαδικασία, που αποσκοπεί στην αποφυγή της δημιουργίας κρυστάλλων, και στη συνέχεια εμβαπτίζονται στο υγρό άζωτο, όπου παραμένουν πρακτικώς αναλλοίωτα. Το σύστημα συντήρησης σε υγροποιημένο άζωτο δεν απαιτεί την παροχή ηλεκτρικού ρεύματος: η περιοδική αναπλήρωση της ποσότητας αζώτου που εξατμίζεται από τις αποθήκες-δοχεία αρκεί για να διατηρήσει τη χαμηλή θερμοκρασία. Η αναπλήρωση γίνεται κάθε 7 ή 15 ημέρες, ανάλογα με το μέγεθος του δοχείου.

Πλέον, η προοδευτική ελεγχόμενη κατάψυξη δεν χρησιμοποιείται καθώς η υαλοποίηση αποτελεί την πιο εξελιγμένη και σύγχρονη μέθοδο κρυοσυντήρησης που εφαρμόζεται στα εργαστήρια.

Η υαλοποίηση αποτελεί την πιο εξελιγμένη μέθοδο κρυοσυντήρησης τόσο γαμετών όσο και εμβρύων, που εφαρμόζεται παγκοσμίως, προσφέροντας υψηλά ποσοστά επιτυχίας.

Κατά την υαλοποίηση, έμβρυα εκτίθενται σε ειδικά κρυοπροστατευτικά διαλύματα και κατόπιν τοποθετούνται σε ειδικές παγιέτες, που σφραγίζονται ερμητικά. Στη συνέχεια, τοποθετούνται κατευθείαν σε υγρό άζωτο για αποθήκευση. Με τον τρόπο αυτό, το εσωτερικό των κυττάρων αποκτά δομή υάλου (υαλοποίηση) και αποφεύγεται η δημιουργία κρυστάλλων, η οποία θα είχε καταστροφικές συνέπειες για την βιωσιμότητά τους.

Αποτελεί μια σχετικά πρόσφατη μέθοδος ταχείας κατάψυξης, σε αντίθεση με την παραδοσιακά χρησιμοποιούμενη προοδευτική ελεγχόμενη κατάψυξη. Τελευταία επιστημονικά δεδομένα δείχνουν ότι η υαλοποίηση μπορεί να εφαρμοστεί επιτυχώς για την κατάψυξη εμβρύων όλων των προεμφυτευτικών σταδίων, καθώς και για την κατάψυξη ωαρίων. Ειδικά για κατάψυξη βλαστοκύστεων, η υαλοποίηση φαίνεται ότι σχετίζεται με υψηλότερα ποσοστά επιβίωσης και επιτυχίας κύησης σε σχέση με την προοδευτική ελεγχόμενη κατάψυξη.

Επίσης, η υαλοποίηση δεν προϋποθέτει τη χρήση ειδικού μηχανήματος, και είναι αρκετά ταχύτερη σε σύγκριση με την προοδευτική ελεγχόμενη κατάψυξη, η οποία διαρκεί 2-3 ώρες, ανάλογα με το επιλεγμένο πρόγραμμα κατάψυξης.

Παρόλα αυτά, προϋποθέτει άρτια εκπαίδευση από εξειδικευμένους εμβρυολόγους, αφού η χρόνος παραμονής των εμβρύων στα κρυοπροστατευικά διαλύματα κατά την κατάψυξη και την απόψυξη είναι πολύ κρίσιμος, και είναι θέμα ακρίβειας δευτερολέπτων αν τα έμβρυα διατηρήσουν τη βιωσιμότητά τους ή όχι.

Η κρυοσυντήρηση των εμβρύων παρέχει στο ζευγάρι τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσει τα κρυοσυντηρημένα έμβρυα για μια μελλοντική επιθυμητή κύηση, χωρίς να απαιτείται εκ νέου η φαρμακευτική διέγερση της λειτουργίας των ωοθηκών, η ωοληψία, η σπερμοληψία και το εργαστηριακό στάδιο της εξωσωματικής γονιμοποίησης, παρά μόνο παρακολούθηση και εμβρυομεταφορά. Τα έμβρυα αυτά μπορούν να χρησιμοποιηθούν εάν η προσπάθεια του ζευγαριού έχει μεν επιτύχει, αλλά οι γονείς επιθυμούν να αποκτήσουν και ένα ακόμη παιδί. Στην αντίθετη περίπτωση, εάν η προσπάθεια έχει αποτύχει, τα έμβρυα μπορούν να αποψυχθούν και να μεταφερθούν στη μητρική κοιλότητα σε έναν επόμενο κύκλο.

Διεθνώς τα ποσοστά επιτυχίας κυήσεων με κρυοσυντηρημένα έμβρυα είναι λίγο χαμηλότερα από εκείνα με νωπά έμβρυα. Αυτό συμβαίνει επειδή αφ’ ενός τα καλύτερης ποιότητας έμβρυα έχουν ήδη επιλεγεί και μεταφερθεί στην αρχική προσπάθεια, και αφ’ ετέρου γιατί ενδέχεται να μην επιβιώσουν όλα τα έμβρυα και το σύνολο των βλαστομεριδίων τους κατά τη διαδικασία της απόψυξης. Στην περίπτωση της επιλεκτικής κατάψυξης (όπου κρυοσυντηρούνται μόνον έμβρυα κατηγορίας Ι ή ΙΙ), τα ποσοστά κυήσεων είναι υψηλότερα και τείνουν να προσεγγίσουν τα αντίστοιχα των νωπών εμβρύων.

Τα έμβρυα δεν έχουν όλα την ίδια ικανότητα να αντεπεξέλθουν στον κύκλο κατάψυξης-απόψυξης. Κατά μέσον όρο, ένα ποσοστό της τάξης του 20-30% των κυττάρων τους καταστρέφονται κατά τη διαδικασία αυτή. Ωστόσο, έχει αποδειχθεί ότι τα έμβρυα που ανέχονται την κατάψυξη έχουν το ίδιο δυναμικό εμφύτευσης όπως και τα νωπά, και σε ορισμένες περιπτώσεις ακόμη μεγαλύτερη πιθανότητα να εμφυτευθούν. Αυτό οφείλεται στο ότι η κατάψυξη επιβάλλει ένα είδος συμπληρωματικής «επιλογής» των καλυτέρων εμβρύων αλλά και στο ότι το παράθυρο εμφύτευσης είναι πιο συγκεκριμένο στους περισσότερους κύκλους εμβρυομεταφοράς κρυοσυντηρημένων εμβρύων, στους οποίους έχει χορηγηθεί ορμονική θεραπεία υποκατάστασης για την κατάλληλη προετοιμασία του ενδομητρίου.

Απεψυγμένα έμβρυα 3ης ημέρας με άριστο ποσοστό επιβίωσης.

Αυτό που δεν αποκλείεται να συμβεί είναι ορισμένα έμβρυα να μην επιβιώσουν ή να απολέσουν κάποιο ή κάποια βλαστομερίδια κατά την απόψυξή τους. Ωστόσο, η απώλεια ενός, ή και δύο βλαστομεριδίων, δεν εμποδίζει την επιτυχή εμφύτευση του εμβρύου: τα κύτταρα στη φάση αυτή είναι ακόμη ολοδύναμα, δεν έχουν ακόμη διαφοροποιηθεί και το έμβρυο έχει τη δυνατότητα να αναπληρώσει τις απώλειες. Έχουν αναφερθεί κυήσεις και υγιείς γεννήσεις έπειτα από μεταφορά εμβρύων 8 κυττάρων που είχαν απολέσει μέχρι και 7 βλαστομερίδιά τους.

Επίσης, έχουν αναφερθεί γεννήσεις υγιών τέκνων έπειτα από πολλαπλή κρυοσυντήρηση, σε περιπτώσεις όπου έμβρυα τα οποία προέκυψαν από κατεψυγμένα τεμάχια ορχικού ιστού χρειάσθηκε να καταψυχθούν εκ νέου (ως υπεράριθμα). Τα παραδείγματα αυτά δείχνουν ότι η κρυοσυντήρηση ελάχιστα επηρεάζει τα χρωμοσώματα.

Η μεταφορά κρυοσυντηρημένων εμβρύων στη μήτρα προγραμματίζεται ώστε το «περιβάλλον» που θα υποδεχθεί το έμβρυο να είναι κατάλληλο. Ο σχεδιασμός αφορά την επιλογή της ιδανικής χρονικής περιόδου εμφύτευσης. Η προετοιμασία του ενδομητρίου γίνεται είτε στην πορεία ενός φυσικού κύκλου παρακολουθώντας την ωοθυλακιορρηξία, είτε σε έναν φαρμακευτικά ελεγχόμενο κύκλο. Συνήθως τα έμβρυα αποψύχονται λίγες ώρες πριν την εμβρυομεταφορά.

Εκτιμάται αφ’ ενός ο αριθμός των εμβρύων που επέζησαν μετά την απόψυξη και αφ’ ετέρου ο αριθμός των κυττάρων που επιβίωσαν. Προσδιορίζεται η ποιότητα των εμβρύων και αποφασίζεται ο αριθμός εμβρύων που θα μεταφερθούν. Εάν κριθεί ότι ο αριθμός των εμβρύων είναι μικρός και η ποιότητά τους πτωχή αποψύχεται και επόμενη παγιέττα, αν υπάρχει, με τη σύμφωνη πάντα γνώμη του ζευγαριού, το οποίο ενημερώνεται καταλλήλως.

Η διαδικασία θεωρείται ασφαλής. Η συσσωρευμένη εμπειρία από την ανθρώπινη υποβοηθούμενη αναπαραγωγή είναι μεγάλη. Σε διεθνείς επιδημιολογικές μελέτες χιλιάδων κυήσεων που επιτεύχθηκαν με κρυοσυντηρημένα έμβρυα δεν έχει παρατηρηθεί αύξηση του ποσοστού συγγενών ανωμαλιών ή άλλων βλαβών στα τέκνα που έχουν γεννηθεί. Αντίστοιχες μελέτες υπάρχουν και σε περιπτώσεις χρήσης κατεψυγμένου σπέρματος δότου. Επομένως η κρυοσυντήρηση κρίνεται ασφαλής.

Οι ανησυχίες και οι αντιρρήσεις που εγείρονται από την εφαρμογή της κρυοσυντήρησης είναι κυρίως δεοντολογικής και ηθικής τάξης. Είναι αλήθεια ότι η κρυοσυντήρηση ισοδυναμεί με «προσωρινή αναστολή» της ζωής των εμβρύων: στο διάστημα αυτό, πολλά μπορεί να συμβούν στη ζωή των γονέων τους. Σύμφωνα με την ελληνική νομοθεσία, τα κατεψυγμένα έμβρυα επιτρέπεται να διατηρηθούν για χρονικό διάστημα πέντε (5) ετών. Η διάρκεια της κρυοσυντήρησης μπορεί να παρατείνεται για πέντε (5) έτη κάθε φορά με έγγραφη αίτηση των δικαιούμενων και ανώτατο όριο παράτασης τα είκοσι (20) έτη (Ν. 4737/2020 (ΦΕΚ Α’ 204/22-10-2020).

Ο νόμος 3089/02 ορίζει την πιθανή τύχη των εμβρύων σε περίπτωση που οι γονείς τους διαφωνούν ή αδυνατούν να συναινέσουν για τη χρήση τους. Στις καλά οργανωμένες Μονάδες οι σύντροφοι υπογράφουν ένα ειδικό έντυπο συγκατάθεσης, προκειμένου τα υπεράριθμα έμβρυα της προσπάθειάς τους να καταψυχθούν. Στο έντυπο αυτό, καλούνται να δηλώσουν ποια επιθυμούν να είναι η τύχη των εμβρύων, όπως προβλέπει ο νόμος.

Το νομικό πλαίσιο για τη λειτουργία των Μονάδων Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής (ΜΙΥΑ) και των Τραπεζών Κρυοσυντήρησης ορίζεται στον νόμο 3305/05 (ΦΕΚ Α-17, 27-1-2005). Με τον ίδιο νόμο ιδρύθηκε η Εθνική Αρχή ΙΥΑ (μια ανεξάρτητη διοικητική αρχή), η οποία άρχισε να λειτουργεί στις αρχές του 2006 και έχει επιφορτισθεί με τον έλεγχο και με την επίβλεψη της λειτουργίας των ΜΙΥΑ στην Ελλάδα, αλλά και με την εθνική καταγραφή των αποτελεσμάτων τους. Μία ακόμη αρμοδιότητα της Αρχής είναι να συντάξει και να προωθήσει ομοιόμορφα έντυπα συγκαταθέσεων σε όλες της ΜΙΥΑ της χώρας.

Η εμφύτευση των εμβρύων στο ενδομήτριο συμβαίνει μερικές ημέρες μετά την εμβρυομεταφορά. Όπως προανεφέρθη το γονιμοποιημένο ωάριο (ζυγώτης) διαιρείται διαδοχικά σε 2, 4, 8 κύτταρα, ακολουθεί ο σχηματισμός μοριδίου, βλαστοκύστης και η εκκόλαψη της βλαστοκύστης. Μόνον η βλαστοκύστη που έχει εκκολαφθεί μπορεί να εμφυτευθεί.

Όταν το έμβρυο έχει «εγκατασταθεί» (εμφυτευθεί) στη μήτρα, ο αρχικά αναπτυσσόμενος υποτυπώδης πλακούντας (η τροφοβλάστη), παράγει μια ορμόνη που ονομάζεται β-χοριακή γοναδοτροπίνη (β-hCG). Η ορμόνη αυτή ανιχνεύεται στο αίμα (τεστ κυήσεως) περίπου 13 ημέρες μετά την εμβρυομεταφορά.

Η εξέταση γίνεται με αιμοληψία και το αποτέλεσμα λαμβάνεται μετά 2-3 ώρες. Εάν η δοκιμασία είναι θετική επαναλαμβάνεται μετά από 2 ημέρες. Η δοκιμασία εργαστηριακά θεωρείται θετική αν η τιμή της β-χοριακής γοναδοτροπίνης είναι άνω των 5 ή 10 μονάδων.

Δείτε ακόμα: Τα ποσοστά κυήσεων της Ευγονίας

Ενδομήτριος κλινική κύηση 8 εβδομάδων. Στο διακολπικό υπερηχογράφημα διακρίνεται το έμβρυο (αρχείο ΕΥΓΟΝΙΑΣ).

Με τον όρο κλινική κύηση εννοούμε την ύπαρξη ενδομήτριου σάκου ή σάκων κύησης, με ύπαρξη εμβρύου/ων και θετική καρδιακή λειτουργία.

Δεκαπέντε ημέρες μετά το θετικό τεστ κυήσεως, γίνεται διακολπικό υπερηχογράφημα που επιβεβαιώνει την κλινική κύηση. Διαπιστώνεται η ενδομήτρια κύηση, ο αριθμός των σάκων, η ύπαρξη εμβρύου ή εμβρύων και ελέγχεται η καρδιακή λειτουργία τους.

Το έργο της Μονάδας ΙΥΑ έχει ολοκληρωθεί. Η κύηση έχει επιτευχθεί, δε διαφέρει στην πορεία της από μια φυσιολογική εγκυμοσύνη και μπορείτε να απευθυνθείτε στον προσωπικό σας μαιευτήρα για την παρακολούθησή της.

Δείτε ακόμα: Τα ποσοστά κυήσεων της Ευγονίας

Η ομαλή πορεία της εγκυμοσύνης και ο έλεγχος της ανάπτυξης του εμβρύου με υπερηχογράφημα μετά τη 12η εβδομάδα, χαρακτηρίζει την εξελισσόμενη κύηση (on going pregnancy). Σε περίπτωση πολύδυμης κύησεως ελέγχεται ο αριθμός των εμβρύων με θετική καρδιακή λειτουργία.

Εξελισσόμενη κύηση. Υπερηχογραφική απεικόνιση εμβρύου στην 14η εβδομάδα κύησης (αρχείο ΕΥΓΟΝΙΑΣ).

Η εξελισσόμενη κύηση (κύηση > 12 εβδομάδων) αποτελεί ένα πρακτικά σημαντικό σταθμό στην εξέλιξη της κύησεως χωρίς καμμία προσπάθεια ελαχιστοποίησης της σημασίας της βιοχημικής, της κλινικής κύησεως και βεβαίως του τοκετού και της γέννησης. Οι σύγχρονες δημοσιεύσεις μελετών σε σοβαρά διεθνή επιστημονικά περιοδικά σχετικά με την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων επιτυχίας κυήσεων αναφέρονται σε εξελισσόμενες εγκυμοσύνες ανά εμβρυομεταφορά ή ανά κύκλο θεραπείας.

Αναλύοντας τα διεθνή στατιστικά στοιχεία, συμπεραίνει κανείς ότι από τα 100 θετικά τεστ κυήσεως (βιοχημικές κυήσεις) οι 83-85 (83-85%) θα φθάσουν στο στάδιο της εξελισσόμενης κύησεως. Οι υπόλοιπες 15-17 (15-17%) θα αποβληθούν ή θα παλινδρομήσουν ή θα μείνουν βιοχημικές κυήσεις (άνοδος και στη συνέχεια πτώση της τιμής της β-χοριακής γοναδοτροπίνης). Αντίστοιχα περίπου ποσοστά ισχύουν και στη φυσική σύλληψη.

Δείτε ακόμα:

• Τα ποσοστά κυήσεων της Ευγονίας
• Τα ευρωπαϊκά ποσοστά κυήσεων

Το ποσοστό αυτόματων αποβολών σε κυήσεις μετά από εξωσωματική γονιμοποίηση είναι παρόμοιο ή ελάχιστα μεγαλύτερο από αυτό που αφορά τις εγκυμοσύνες με φυσική σύλληψη. Η πιθανότητα απώλειας του εμβρύου μετά από μια θετική δοκιμασία κυήσεως εκτιμάται περίπου στο 15-17% των αρχικών «βιοχημικών» κυήσεων, που προέρχονται από εξωσωματική γονιμοποίηση έναντι του ποσοστού 12-15% από φυσική σύλληψη στο πρώτο τρίμηνο κυήσεως. Στην πλειονότητα των περιπτώσεων δεν ανευρίσκεται συγκεκριμένη αιτία αν και στο 65-70% θεωρείται αποτέλεσμα χρωμοσωματικών ανωμαλιών.

Η αυξημένη ηλικία της γυναίκας (ηλικία άνω των 40 ετών) είναι ένας σημαντικός παράγοντας, ανάμεσα σε άλλους, που συνδέεται με την ατυχή έκβαση. Συμβαίνουν στο πρώτο ή στο δεύτερο τρίμηνο και οπωσδήποτε πριν την 24η εβδομάδα κυήσεως και μπορεί να προέρχονται από τη μητέρα, το κύημα και εξαιρετικώς σπάνια από τον πατέρα. Στην ευθύνη της μητέρας εντάσσονται μεταξύ άλλων η ηλικία, οι λοιμώξεις, οι συστηματικές νόσοι, οι ενδοκρινικές παθήσεις και οι ανοσολογικοί παράγοντες, αλλά και ο τρόπος ζωής (κάπνισμα, κατανάλωση οινοπνεύματος, ναρκωτικά, φάρμακα). Επίσης οι παθήσεις της μήτρας (συγγενείς ανωμαλίες, περίπου 15% ενδομητρικές συμφύσεις, υποβλεννογόνια ινομυώματα) και η ανεπάρκεια του έσω τραχηλικού στομίου, συνήθως συνέπεια παλαιότερων αποξέσεων της μήτρας, που αποτελεί την κυριότερη αιτία αποβολών στο δεύτερο τρίμηνο της κύησεως.

Συχνά τα αίτια σχετίζονται με οργανικές βλάβες ή χρωμοσωματικές ανωμαλίες του εμβρύου που δεν είναι δυνατόν να προβλεφθούν κατά τη διαδικασία της εξωσωματικής γονιμοποίησης. Η ποιότητα των εμβρύων που μεταφέρονται στη μήτρα προσδιορίζεται με μορφολογικά κριτήρια με εξαίρεση τις περιπτώσεις που εφαρμόζεται προεμφυτευτική γενετική διάγνωση.

Το ενδεχόμενο μια κλινική κύηση να μην ευοδωθεί έως τη γέννηση είναι μικρό και αντίστοιχο με αυτό της φυσικής σύλληψης. Οι πιο συνηθισμένοι λόγοι απώλειας της κυήσεως είναι:

• η αυτόματη εκβολή,
• η παλίνδρομος κύηση,
• η εξωμήτριος κύηση,
• ο πρώιμος και ο πρόωρος τοκετός, με γέννηση ζώντος ή νεκρού νεογνού.

Με καλή παρακολούθηση της κύησεως και έπειτα από τις αλματώδεις προόδους των μονάδων εντατικής νοσηλείας νεογνών, το ποσοστό αυτό είναι σήμερα πια ελάχιστο. Σύμφωνα με μελέτες της διεθνούς βιβλιογραφίας, από το στάδιο της εξελισσόμενης κυήσεως (>12w) έως τη γέννηση, η πιθανότητα απώλειας του εμβρύου υπολογίζεται στο 1% περίπου.

Εάν οι μετρήσεις της β-χοριακής γοναδοτροπίνης αποβούν αρνητικές (επίπεδα β-hCG<5 μονάδων), διακόπτονται τα φάρμακα με οδηγίες των ιατρών και ακολουθεί έμμηνος ρύση (περίοδος) μερικές ημέρες αργότερα.

Γνωρίζουμε πόσο δυσάρεστα συναισθήματα γεννά η αποτυχία της προσπάθειας. Ο μόνος σωστός τρόπος για να αντιμετωπίσουμε την κατάσταση αυτή είναι να εξετάσουμε λεπτομερώς, από κοινού με το ζευγάρι, και να αναλύσουμε όλες τις παραμέτρους που μπορεί να συνέβαλαν στο αρνητικό αποτέλεσμα. Οι πληροφορίες, που θα συλλέξουμε από τη μελέτη, θα βοηθήσουν να επαναπροσδιορίσουμε τη στρατηγική μας με σκοπό να επιτύχουμε κύηση σε έναν επόμενο θεραπευτικό κύκλο.

Το επιστημονικό δυναμικό της Ευγονίας έχει την ωριμότητα και την γνώση με βάση το evidence-based medicine, να δώσει απαντήσεις και λύσεις σε μια προηγούμενη αποτυχημένη προσπάθεια.

Το χρονικό διάστημα ανάμεσα σε δύο κύκλους εξωσωματικής γονιμοποίησης δεν πρέπει να είναι μικρότερο από τρεις μήνες για λόγους “ηρεμίας” των ωοθηκών και ψυχολογικής ανασυγκρότησης. Είναι πολύ σημαντικό να μη χαθεί η ελπίδα κάτω από το βάρος της αποτυχίας.

Είμαστε εδώ για να σας βοηθήσουμε και στη δύσκολη αυτή καμπή.

κλους εξωσωματικής γονιμοποίησης δεν πρέπει να είναι μικρότερο από τρεις μήνες για λόγους «ηρεμίας» των ωοθηκών και ψυχολογικής ανασυγκρότησης.

Εξωμήτριος κύηση δεξιάς σάλπιγγας (λαπαροσκοπική εικόνα).

Εξωμήτριος κύηση είναι η εγκατάσταση του εμβρύου σε θέση εκτός του ενδομητρίου (συνήθως στη σάλπιγγα). Μπορεί να συμβεί μετά από αυτόματη σύλληψη σε ποσοστό 1-1,5% (Lesny P. et al, 1999). Στα προγράμματα υποβοηθούμενης αναπαραγωγής το ποσοστό αυτό είναι λίγο μεγαλύτερο. Ο όρος έκτοπος θεωρείται προτιμητέος διότι καλύπτει και την πιθανότητα εμφύτευσης στον τράχηλο της μήτρας ή στο μητριαίο τμήμα της σάλπιγγας.Ανάλογα με τη θέση εμφύτευσης του ζυγώτη διακρίνουμε:

• Σαλπιγγική κύηση (περίπου το 99% των έκτοπων κυήσεων με εμφύτευση στη μια ή εξαιρετικά σπάνια και στις δύο σάλπιγγες). Η εμφύτευση του ζυγώτη μπορεί να γίνει σ’ ένα από τα τέσσερα τμήματα της σάλπιγγας οπότε αντίστοιχα διακρίνουμε: διάμεση (3%), ισθμική (25%), ληκυθική (55%) και κωδωνική (17%). Τα αίτια μπορεί να είναι μηχανικά, λειτουργικά, ή άλλα.
• Ωοθηκική κύηση: Η εμφύτευση γίνεται στην ωοθήκη και ανευρίσκεται σε συχνότητα 1:7000.
• Κοιλιακή κύηση: Η εμφύτευση γίνεται στο περιτόναιο ή στο έντερο εξ αρχής ή μετά αποβολή του κυήματος από τον κώδωνα της σάλπιγγας (δευτεροπαθώς). Ανευρίσκεται σε συχνότητα 1:8000.
• Τραχηλική κύηση: Η εμφύτευση γίνεται στον ενδοτράχηλο και ανευρίσκεται σε συχνότητα 1:8000.
• Ταυτόχρονα ενδομήτρια και έκτοπη (συνήθως σαλπιγγική) κύηση. Η εμφύτευση των ζυγωτών γίνεται και στη μήτρα και σε μια άλλη θέση (συνήθως σάλπιγγα). Πρόκειται για μια αρχόμενη πολύδυμη κύηση που είναι σπάνια (1 στις 10.000 κυήσεις) και απαντάται συχνότερα στα προγράμματα υποβοηθούμενης αναπαραγωγής απ’ ότι στη φυσική σύλληψη.

Η διάγνωση γίνεται έγκαιρα και πρώιμα, (6η εβδομάδα κυήσεως), καθώς στο πρώτο υπερηχογράφημα που γίνεται 14 ημέρες μετά τη θετική δοκιμασία κυήσεως συνήθως προσδιορίζεται με ακρίβεια η θέση ανάπτυξης του εμβρύου.Στο παρελθόν η διάγνωση της εξωμητρίου κυήσεως βασιζόταν σε συμπτώματα πριν τη ρήξη της σάλπιγγας που περιελάμβαναν καθυστέρηση εμμήνου ρύσεως, πυελικό άλγος και κολπική αιμόρροια και συμπτώματα μετά τη ρήξη της σάλπιγγας που περιελάμβαναν οξύ πόνο και σημεία εσωτερικής αιμορραγίας με περιτοναϊκό ερεθισμό. Σήμερα η διάγνωση είναι εύκολη με τον συνδυασμό των επιπέδων της β-χοριακής γοναδοτροπίνης και του κολπικού υπερηχογραφήματος.Η εξωμήτριος σαλπιγγική κύηση αντιμετωπίζεται σήμερα πλέον με λαπαροσκοπική χειρουργική επέμβαση, η οποία θεωρείται στις μέρες μας η θεραπεία εκλογής για την αντιμετώπισή της. Η παραδοσιακή λαπαροτομία με αφαίρεση της σάλπιγγας ανήκει στο παρελθόν, συγκεντρώνοντας ελάχιστες και από πολλούς αμφισβητούμενες ενδείξεις. Η χειρουργική αντιμετώπιση της σαλπιγγικής έκτοπης κυήσεως μπορεί να γίνει με:

• Διατήρηση της σάλπιγγας (σαλπιγγοστομία). Στην περίπτωση αυτή γίνεται επιμήκης τομή στη σάλπιγγα με laser CO2 και ακολουθεί αναρρόφηση του κυήματος. Η σάλπιγγα ελέγχεται για ενδεχόμενο αιμορραγίας, ενώ τα χείλη συνήθως κλείνουν μόνα τους χωρίς ράμματα. Σκόπιμος θεωρείται ο έλεγχος β-χοριακής γοναδοτροπίνης μετά μία εβδομάδα και πλέον.
• Αφαίρεση της σάλπιγγας (σαλπιγγεκτομή), εφαρμόζεται όταν υπάρχουν ενδείξεις για την εκτομή της, όπως π.χ. ρήξη ή μεγάλη διάταση του τοιχώματος της σάλπιγγας.

Για την αντιμετώπιση της έκτοπης κύησεως έχει προταθεί υπό προϋποθέσεις και φαρμακευτική αγωγή με χρήση μεθοτρεξάτης, είτε ενδομυϊκώς, είτε με έγχυση στον έκτοπο εμβρυϊκό σάκο υπό υπερηχογραφική ή λαπαροσκοπική καθοδήγηση. Περισσότερες ενδείξεις εφαρμογής της συγκεντρώνουν η διάμεση, η τραχηλική και η κοιλιακή (προκειμένου να υποστρέψει ενωρίτερα ο πλακούντας, ο οποίος στις περιπτώσεις αυτές δεν αφαιρείται λόγω του κινδύνου πρόκλησης μεγάλης αιμορραγίας).

Δείτε επίσης:

Σύνδρομο Υπερδιέγερσης των Ωοθηκών

Πολύδυμη κύηση

Τραυματισμοί ή αιμορραγία

Μακροχρόνιες επιπτώσεις

Οι μέθοδοι υποβοηθούμενης αναπαραγωγής και τα προγράμματα εξωσωματικής γονιμοποίησης συνοδεύονται από αυξημένα ποσοστά πολυδύμων κυήσεων. Η συχνότητα εμφάνισης τα τελευταία 20 χρόνια έχει αυξηθεί εντυπωσιακά λόγω της ευρείας χρήσης αυτών των μεθόδων. Στο παρελθόν, η συχνότητα εμφάνισης της δίδυμης κυήσεως ήταν 1/80 και της τρίδυμης 1/8000 κυήσεις σύμφωνα με την υπόθεση του Hellin. Σήμερα η αύξηση προσδιορίζεται στο 53% περίπου για τη δίδυμο, στο 40% για την τρίδυμο κ.ο.κ.

Υπερηχογραφική απεικόνιση δίδυμης κύησης (αρχείο ΕΥΓΟΝΙΑΣ).

Όπως εξηγήσαμε, η πιθανότητα επιτυχίας εξαρτάται από τον αριθμό και την ποιότητα των εμβρύων που τοποθετούνται στη μητρική κοιλότητα κατά την εμβρυομεταφορά. Παράλληλα, αυξάνει όμως και η πιθανότητα να εμφυτευθούν περισσότερα του ενός έμβρυα, ειδικά όταν η γυναίκα βρίσκεται σε νεαρή ηλικία και όταν τα έμβρυα είναι καλής ποιότητας. Η πολύδυμη κύηση είναι μία από τις παρενέργειες της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής και σημειώνεται, τα τελευταία χρόνια, διεθνής τάση για την αποφυγή της.

Συνήθως, οι δίδυμες κυήσεις δεν αντιμετωπίζουν προβλήματα, υπό την προϋπόθεση ότι η παρακολούθηση γίνεται με αυξημένη εγρήγορση και φροντίδα. Στις τρίδυμες, τετράδυμες κ.λπ. κυήσεις τα προβλήματα είναι πιο συχνά και πιο δύσκολα. Αφορούν και την υγεία της μητέρας και την πιθανότητα πρώιμων και πρόωρων τοκετών. Οι πρώιμοι και πρόωροι τοκετοί αποτελούν τη σοβαρότερη αιτία περιγεννητικής νοσηρότητας και θνησιμότητας των εμβρύων και έχουν σχέση με τον αριθμό των κυοφορούμενων εμβρύων.

Υπερηχογραφική απεικόνιση τρίδυμης κύησης (αρχείο ΕΥΓΟΝΙΑΣ).

Η πρόοδος που έχει συντελεστεί τα τελευταία χρόνια στην παρακολούθηση των πολύ χαμηλού βάρους νεογνών από εξειδικευμένους νεογνολόγους στις πλήρως εξοπλισμένες μονάδες εντατικής νοσηλείας νεογνών, έχουν περιορίσει την περιγεννητική νοσηρότητα και θνησιμότητα. Εκτιμάται ότι η μέση διάρκεια κυήσεως είναι 260 ημέρες για τη δίδυμη κύηση έναντι 280 ημερών της μονήρους, για την τρίδυμη είναι 210 ημέρες και για την τετράδυμη 190. Η εμφάνιση προεκλαμψίας είναι πέντε φορές συχνότερη στις πολύδυμες πρωτοτόκους και δέκα φορές στις πολύδυμες πολυτόκους. Τα χειρότερα, αν και σπάνια, επακόλουθα των πρώιμων τοκετών αποτελούν οι εγκεφαλικές αιμορραγίες, που συνδέονται με εγκεφαλική παράλυση.

Για τους παραπάνω λόγους, είναι καλό να περιορίζεται όσο το δυνατόν περισσότερο ο αριθμός των εμβρύων που μεταφέρονται στη μητρική κοιλότητα.Τα τελευταία χρόνια υπάρχει στην Ευρώπη μια σαφής τάση μείωσης του αριθμού των μεταφερομένων εμβρύων με αποτέλεσμα το ποσοστό των των τρίδυμων κυήσεων μετά από εξωσωματική να κατέλθει στο 0,4% ενώ των τοκετών διδύμων στο 16,5% (πηγή: ESHRE EIM 2020).

Εάν, παρά τις προφυλάξεις αυτές, σημειωθεί ανεπιθύμητη πολύδυμη κύηση, υπάρχει η λύση της μείωσης του αριθμού των εμβρύων, αλλά η διαδικασία αυτή εγείρει μεγάλα δεοντολογικά και ηθικά θέματα.

Τέλος, έχει παρατηρηθεί (σπανιότατα) φυσιολογική διδυμοποίηση μετά από εξωσωματική γονιμοποίηση: ένα έμβρυο που διασπάται μετά την εμβρυομεταφορά είναι δυνατόν να δώσει μονωογενή δίδυμα τέκνα.

Στην εξωσωματική γονιμοποίηση υπάρχει ένας απειροελάχιστος κίνδυνος τραυματισμού εσωτερικών οργάνων ή μεγάλων αγγείων κατά την ωοληψία. Ωστόσο, σε έμπειρα χέρια, εφ’ όσον μάλιστα λαμβάνονται όλες οι προφυλάξεις, ο κίνδυνος αυτός είναι πρακτικά αμελητέος.

Μικρή αιμόρροια είναι επίσης δυνατόν να προκληθεί κατά τη διέλευση της βελόνης ωοληψίας από το τοίχωμα του θόλου του κόλπου. Αυτή η αιμόρροια είναι μικρή, ακίνδυνη και σταματά λίγο μετά το πέρας της ωοληψίας, χωρίς άλλες συνέπειες.

Υπάρχουν μακροχρόνιες επιπτώσεις για την υγεία;

Κατά κανόνα όχι. Οι ανησυχίες του κοινού (κυρίως όσων έχουν ελλιπή πληροφόρηση) είναι θεωρητικά θεμιτές αλλά πρακτικά αβάσιμες.

Όλες ανεξαιρέτως οι μεγάλες διεθνείς επιδημιολογικές έρευνες συγκλίνουν στο συμπέρασμα ότι, ο κίνδυνος να αναπτυχθεί καρκίνος στην ωοθήκη, στη μήτρα ή στο μαστό είναι παρόμοιος με εκείνον του γενικού πληθυσμού.

Πρόσφατη μελέτη 58.472 γυναικών που υπεβλήθησαν σε εξωσωματική γονιμοποίηση και 625.330 γυναικών του γενικού πληθυσμού κατέδειξε παρόμοια επίπτωση του καρκίνου των ωοθηκών (Vassard et al 2019, Human Reproduction). Ομοίως, η εξωσωματική δεν φαίνεται να αυξάνει την πιθανότητα για καρκίνο του μαστού, ακόμη και σε φορείς των μεταλλάξεων BRCA 1 - 2 (Derks-Smeets, 2019, British Journal of Cancer).

Παλαιότερες, μεγάλες επιδημιολογικές μελέτες, που έγιναν στην Αυστραλία σε 29.700 γυναίκες (Venn et al, 1999, Lancet), στην Μ. Βρετανία σε 5.556 γυναίκες (Doyle et al, 2002, Hum Reprod), στη Γαλλία σε 92.555 γυναίκες (Hum Reprod., 2004), στη Δανία σε 54.362 γυναίκες (Jensen et al, 2009, BMJ), όπως και άλλες συγκεντρωτικές μελέτες ή μεταναλύσεις (Ness et al, 2002, Amer J Epi-dem; Kashyap et al, 2004, Obstet Gynecol; Berit Jul Mosgaard et al, 1997, Fertil Steril; Mahdavi et al, 2006, Fertil Steril; Brinton et al, 2004, Amer Col Obs Gyn; Burkman et al, 2003, Fertil Steril), έδειξαν ότι δεν υπήρξε στατιστικώς σημαντική διαφορά ανάμεσα στις γυναίκες που πήραν φάρμακα για εξωσωματική γονιμοποίηση και εμφάνισαν καρκίνο του μαστού, των ωοθηκών ή της μήτρας και σ’ αυτές που δεν πήραν φάρμακα και τελικά εμφάνισαν καρκίνο.

Επισημαίνουμε ότι, για προληπτικούς λόγους, σε όλες τις γυναίκες γίνεται Pap - test και έλεγχος μαστού. Μαστογραφία συνιστάται σε γυναίκες ηλικίας άνω των 35 ετών. Στις περιπτώσεις που υπάρχει ιστορικό από το μαστό (ατομικό ή οικογενειακό) ανεξάρτητα από την ηλικία της γυναίκας, πριν την έναρξη των φαρμάκων πρέπει να λαμβάνεται υπόψη η γνώμη ειδικού μαστολόγου.

Όσον αφορά στην υγεία των παιδιών, δεν υπάρχουν ενδείξεις αυξημένου κινδύνου για καρκίνο στα παιδιά που γεννήθηκαν από εξωσωματική γονιμοποίηση σε σχέση με τα παιδιά από φυσική σύλληψη, σύμφωνα με πρόσφατη επιδημιολογική μελέτη 47.690 παιδιών (Span et al 2019, Human Reproduction). Ομοίως, η εξωσωματική δεν φαίνεται να αυξάνει τον κίνδυνο αυτισμού (Conti et al 2013, Human Reproduction).

Τι είναι το ΣΥΩ

Το ΣΥΩ είναι η σοβαρότερη επιπλοκή των προγραμμάτων υποβοηθούμενης αναπαραγωγής. Το ΣΥΩ διακρίνεται σε ελαφράς, μέτριας και σοβαρής μορφής, ανάλογα με τη βαρύτητα των συμπτωμάτων. Τα συμπτώματα είναι διόγκωση και πόνος στην κοιλιά, πόνος στο στομάχι, τάση για έμετο, αύξηση του σωματικού βάρους και ελαττωμένη αποβολή ούρων. Το ΣΥΩ μέτριας μορφής εκδηλώνεται σε ποσοστό 3-6%, ενώ το σοβαρό ΣΥΩ σε ποσοστό 0.2-2% του συνόλου των γυναικών που εντάσσονται σε προγράμματα εξωσωματικής γονιμοποίησης. Η ήπια μορφή του συνδρόμου στερείται κλινικής σημασίας, ενώ η σοβαρή μορφή χαρακτηρίζεται από τη συσσώρευση υγρού στη περιτοναϊκή κοιλότητα, διόγκωση των ωοθηκών, άνοδο του αιματοκρίτη, των λευκών αιμοσφαιρίων και ηπατικών δεικτών. Σπάνια σε σοβαρότερες μορφές μπορεί να υπάρξει δυσχέρεια στην αναπνοή, λιποθυμική τάση και διαταραχές των αιματολογικών και βιοχημικών παραμέτρων. Τότε απαιτείται νοσηλεία στο νοσοκομείο για παρακολούθηση και θεραπεία. Το ΣΥΩ εμφανίζεται είτε 3-7 ημέρες μετά την ωοληψία (πρώιμη έναρξη – early onset), είτε σαν αποτέλεσμα επερχόμενης κύησης, ιδίως πολύδυμης, 12-17 ημέρες μετά την ωοληψία (όψιμη έναρξη – pregnancy induced). Η επερχόμενη κύηση δεν απειλείται από το σύνδρομο. Όμως το ΣΥΩ πυροδοτείται και ενισχύεται από την παρουσία της κυήσεως.

Παράγοντες κινδύνου

Μεταξύ των παραγόντων που αυξάνουν τον κίνδυνο για εμφάνιση ΣΥΩ περιλαμβάνονται οι πολυκυστικές ωοθήκες, η νεαρή ηλικία, το μικρό βάρος σώματος, οι υψηλές δόσεις γοναδοτροπινών, η εμφάνιση ΣΥΩ σε προηγούμενο κύκλο, η μεγάλη δόση hCG.Οι γυναίκες με πολυκυστικές ωοθήκες που υποβάλλονται σε εξωσωματική γονιμοποίηση έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα εμφάνισης ΣΥΩ. Ειδικά η πιθανότητα σοβαρού ΣΥΩ στις γυναίκες αυτές κυμαίνεται από 9-38%. Η μεγάλη αυτή διακύμανση οφείλεται στην απουσία ενός ενιαίου παγκοσμίως αποδεκτού συστήματος κατηγοριοποίησης του ΣΥΩ.Δική μας πρόσφατη μελέτη (Lainas et al, 2012) έδειξε ότι χρησιμοποιώντας αυστηρά κριτήρια το ποσοστό του σοβαρού ΣΥΩ είναι 11,3%.

Πως προκαλείται

Το ΣΥΩ προκαλείται από τη χορήγηση εξωγενούς hCG (την τελευταία ένεση του προγράμματος) και συνήθως σχετίζεται με την παραγωγή μεγάλου αριθμού ωοθυλακίων (>20) κατά την ωοθηκική διέγερση. Από πλευράς παθοφυσιολογίας του ΣΥΩ, η σειρά των γεγονότων που οδηγούν στο ΣΥΩ έχει ως εξής: την διέγερση των ωοθηκών με φαρμακευτικές γοναδοτροπίνες, ακολουθεί στρατολόγηση και πολλαπλή ανάπτυξη ωοθυλακίων. Η χορήγηση της τελευταίας ένεσης πριν την ωοληψία (hCG – Pregnyl – Ovitrelle) προκαλεί μαζική ωχρινοποίηση (πολλαπλά ωχρά σωμάτια).Η έκκριση των ωοθηκών που περιέχουν πλέον πολλαπλά ωχρά σωμάτια ευθύνεται για την παραγωγή διαφόρων αγγειοκινητικών παραγόντων και κυρίως VEGF. Έτσι  προκαλούν αύξηση της διαπερατότητας των αγγείων. Αποτέλεσμα της αυξημένης διαπερατότητας των αγγείων είναι  η έξοδος υγρού από τα αγγεία και η μετατόπισή του στον τρίτο χώρο (π.χ. περιτόναιο). Αποτέλεσμα ασκίτης (υγρό στην κοιλιά) που δημιουργεί την κλινική εικόνα του ΣΥΩ.

Το ΣΥΩ αντιμετωπίζεται και προλαμβάνεται

Η ακριβής πρόβλεψη, η ενεργός πρόληψη και η δραστική αντιμετώπιση αποτελούν την πιο αποτελεσματική προσέγγιση στη θεραπεία του ΣΥΩ. Η επιστημονική ομάδα της Ευγονίας διαθέτει πολυετή βαθιά γνώση και συσσωρευμένη εμπειρία για τους παράγοντες κινδύνου και την πρόληψη του ΣΥΩ. Η εμπειρία αυτή μετουσιώνεται σε πρωτότυπες μελέτες δημοσιευμένες σε έγκυρα διεθνή επιστημονικά περιοδικά και διαλέξεις σε επιστημονικά συνέδρια και συμπόσια του επικεφαλής της ομάδας Δρα Τρ. Λαϊνά. Οι πρώτες δημοσιεύσεις αφορούν την πρόληψη του συνδρόμου είτε με χορήγηση συγκεκριμένων φαρμακευτικών σκευασμάτων (μεθυλπρεδνιζολόνη) είτε την χρήση φαρμακευτικών πρωτοκόλλων (ανταγωνιστών).Οι τελευταίες δημοσιεύσεις αφορούν την αντιμετώπιση του εγκατεστημένου σοβαρού ΣΥΩ και προβάλλουν σαν πρωτότυπη, ασφαλής και αποτελεσματική λύση που πρόκειται να αλλάξει ολόκληρη τη φιλοσοφία της πρόληψης, διαχείρισης και αντιμετώπισης του ΣΥΩ. 

Δείτε επίσης: Η συμβολή μας στην πρόληψη του ΣΥΩ 

Η συμβολή μας στην αντιμετώπιση του ΣΥΩ 

Τα νεότερα (φιλικότερα) πρωτόκολλα 

Τα πρωτόκολλα ήπιας διέγερσης 

Πρωτόκολλο GnRH ανταγωνιστή

Έχουμε δημοσιεύσει τη μεγαλύτερη μελέτη στη διεθνή βιβλιογραφία για γυναίκες με πολυκυστικές ωοθήκες που υποβλήθηκαν σε εξωσωματική γονιμοποίηση. Η μελέτη δείχνει ότι το πρωτόκολλο ανταγωνιστών (Flexible GnRH antagonist protocol) σχετίζεται με σημαντικά μικρότερη πιθανότητα εμφάνισης ΣΥΩ, σε σύγκριση με το παραδοσιακό μακρό πρωτόκολλο (long protocol), ταυτόχρονα διατηρώντας τα υψηλά ποσοστά κύησης.

Επομένως το πρωτόκολλο ανταγωνιστών μπορεί να θεωρηθεί ασφαλέστερο και να αποτελεί το πρωτόκολλο επιλογής για τις γυναίκες με πολυκυστικές ωοθήκες που υποβάλλονται σε εξωσωματική.

Flexible GnRH antagonist protocol versus GnRH agonist long protocol in patients with polycystic ovary syndrome treated for IVF: a prospective RCT. Trifon G Lainas, Ioannis A Sfontouris, Ioannis Z Zorzovilis, George K Petsas, George T Lainas, Efthymia Alexopoulou, Efstratios M Kolibianakis Human Reproduction, 2010, Vol 25, No 3, pp. 683-689 Δείτε την δημοσίευση

Σε άλλη μελέτη που χρησιμοποιήθηκε διαφορετικό πρωτόκολλο ανταγωνιστή (D1) βρέθηκε επίσης στατιστικά μειωμένη πιθανότητα εμφάνισης ΣΥΩ. Η μελέτη αφορούσε γυναίκες με πολυκυστικές ωοθήκες και η σύγκριση αφορούσε το παραδοσιακό μακρό με διαφορετικό πρωτόκολλο ανταγωνιστή. Εδώ ο ανταγωνιστής χορηγήθηκε την 1η ημέρα διέγερσης (αντί της προεπιλεγμένης 6ης (D6) ή της ευέλικτης χορήγησης ανταγωνιστή – Flexible με βάση κριτήρια).

Initiation of GnRH antagonist on Day 1 of stimulation as compared to the long agonist protocol in PCOS patients. A randomized controlled trial: effect on hormonal levels and follicular development. Lainas TG, Petsas GK, Zorzovilis IZ, Iliadis GS, Lainas GT, Cazlaris HE, Kolibianakis EM Human Reproduction, 2007, Vol. 22, No 6, pp. 1540-1546 Δείτε την δημοσίευση

Χορήγηση μεθυλπρεδνιζολόνης (methylprednizolone)

Στην «Ευγονία» εφαρμόζουμε ειδική φαρμακευτική αγωγή με χορήγηση μεθυλπρεδνιζολόνης για την πρόληψη του συνδρόμου στις γυναίκες που έχουν αυξημένο κίνδυνο να εμφανίσουν το σύνδρομο.

Με τη μέθοδο αυτή κατορθώσαμε να αντιμετωπίσουμε με επιτυχία σε επίπεδο εξωτερικού ιατρείου σχεδόν όλες τις περιπτώσεις του ΣΥΩ. Οι περιπτώσεις σοβαρής μορφής ΣΥΩ που χρειάστηκαν νοσηλεία στο νοσοκομείο ήταν ελάχιστες . Καμία γυναίκα επίσης από την «Ευγονία» δε νοσηλεύτηκε σε Μονάδα Εντατικής Θεραπείας με σοβαρή μορφή ΣΥΩ.

Λεπτομερής αναφορά για το θεραπευτικό σχήμα πρόληψης του ΣΥΩ έχει δημοσιευθεί στο Fertility and Sterility, το επίσημο περιοδικό της ASRM (American Society for Reproductive Medicine):

Administration of Methylprednizolone to prevent severe ovarian hyperstimulation syndrome in patients undergoing in vitro fertilization. T. Lainas et al., Fertil. Steril. 2002;78(3):529-533). Δείτε την δημοσίευση

Επαγωγή της τελικής ωρίμανσης των ωαρίων με αγωνιστή GnRH (agonist trigger).  

Στόχος της διεθνούς επιστημονικής κοινότητας είναι να μετατραπεί το ΣΥΩ σε επιπλοκή του παρελθόντος. Συνεπώς, έχουν προταθεί ανά καιρούς διάφορα μέτρα πρόληψης του συνδρόμου, με διαφορετικά επίπεδα αποτελεσματικότητας.

Τα τελευταία χρόνια, έχει γίνει διαθνώς αποδεκτή η στρατηγική της «κλινικής απαλλαγμένης από ΣΥΩ» ή «OHSS-free clinic».

Αυτή η στρατηγική πρόληψης του ΣΥΩ, η οποία εφαρμόζεται επιτυχώς στην Ευγονία, περιλαμβάνει 3 κυρίως βήματα, τα οποία πρέπει να εφαρμόζονται σε γυναίκες υψηλού κινδύνου.

1. Χρήση πρωτοκόλλου ανταγωνιστών
2. Επαγωγή της τελικής ωρίμανσης των ωαρίων με GnRH αγωνιστή αντί της παραδοσιακής hCG.
3. Κατάψυξη όλων των εμβρύων, και μεταφορά τους σε επόμενο κύκλο. Η μεταφορά εμβρύων στον ίδιο νωπό κύκλο μετά τη χορήγηση GnRH αγωνιστή δεν ενδείκνυται διότι σχετίζεται με χαμηλότερα ποσοστά κύησης και υψηλότερα ποσοστά βιοχημικής/παλίνδρομης κύησης εξαιτίας της αρνητκής επίδρασης του GnRH αγωνιστή στο ενδομήτριο. Βέβαια έχουν αναπτυχθεί διάφορες θεραπευτικές προσεγγίσεις προκειμένου να μην ακυρωθεί η εμβρυομεταφορά, οι οποίες θα σας εξηγηθούν αναλυτικά από την επιστημονική ομάδα μας εφόσον αυτό κριθεί απαραίτητο.

Πρόληψη του ΣΥΩ με agonist trigger - Η συμβολή της Ευγονίας

Στην Ευγονία εφαρμόζουμε τις αρχές του OHSS-free clinic, πρακτικά απαλείφοντας τον κίνδυνο εμφάνισης σοβαρού ΣΥΩ, διαφυλάσσοντας έτσι την ασφάλεια της γυναίκας που βρίσκεται σε ομάδα υψηλού κινδύνου.

Η Ευγονία αποδεικνύει τη διεθνή πρωτοπορία και εμπειρία στην πρόληψη του ΣΥΩ με δημοσιευμένες μελέτες και παρουσιάσεις/διαλέξεις σε διεθνή επιστημονικα συνέδρια. Σημειωτέον ότι η βελτιστοποίηση της επαγωγής με αγωνιστή GnRH αποτελεί το αντικείμενο της διδακτορικής διατριβής του Γεωργίου Τρ. Λαϊνά.

Οι σχετικές μελέτες μας:

1. The optimal dose of triptorelin for triggering final oocyte maturation in patients at high-risk for OHSS: a randomized clinical trial.
   G.T. Lainas, J.K. Bosdou, C.A. Venetis, I.A. Sfontouris, K. Chatzimeletiou, L. Zepiridis, A. Makedos, A. Daniilidis, A. Mitsoli, D. Savvaidou, T.G. Lainas, B.C. Tarlatzis, E.M. Kolibianakis. (2015 Human Reproduction 30 (Suppl 1):i95. Oral presentation: 31st Annual Meeting of ESHRE, Lisbon, Portugal, 14-17 June 2015
   
   
2. Triggering of final oocyte maturation with gonadotrophin releasing hormone agonist in patients with polycystic ovaries undergoing in vitro fertilization.
   TB Tarlatzi, EM Kolibianakis, JK Bosdou, CA Venetis, A Makedos, K Chatzimeletiou, L Zepiridis, G Lainas, IA Sfontouris, T Lainas, BC Tarlatzis Fertility and Sterility 102 (3), e262-e263. Poster: ASRM Annual Meeting, Hawaii USA, 18-22 October 2014
   
   
3. GnRH agonist for triggering final oocyte maturation in patients with PCO at high risk for severe OHSS: factors predicting live birth in subsequent FRET cycles
   Tarlatzi, J. Bosdou, C. Venetis, G. Lainas, I. Sfontouris, A. Makedos, K. Chatzimeletiou, L. Zepiridis, A. Mitsoli, D. Savaidou, T. Lainas, B. Tarlatzis, E. Kolibianakis. (2016) Oral presentation: 32nd Annual Meeting of ESHRE, Helsinki, Finland, 3-6 July 2016

Έχουμε σχεδιάσει και εφαρμόζουμε ένα πρωτοποριακό θεραπευτικό σχήμα αντιμετώπισης ήδη εγκατεστημένου σοβαρού ΣΥΩ με χορήγηση GnRH ανταγωνιστή.

Με αυτό το θεραπευτικό σχήμα αποφεύγεται η εισαγωγή σε νοσοκομείο, αφού κατορθώσαμε να επιτύχουμε την ταχεία αποδρομή του συνδρόμου.

Με τη νέα αυτή μέθοδο, η οποία αποτελεί παγκόσμια πρωτιά της επιστημονικής ομάδας της Ευγονίας, όλες οι γυναίκες μπορούν να προχωρήσουν με ασφάλεια τουλάχιστον μέχρι το στάδιο της ωοληψίας, αποφεύγοντας μια ανεπιθύμητη ακύρωση του κύκλου.

Η αποτελεσματικότητα και η ασφάλεια της μεθόδου έχουν αποσπάσει τους χαρακτηρισμούς «πρωτότυπη και ανατρεπτική» από την διεθνή επιστημονική κοινότητα για τις μελέτες της επιστημονικής ομάδας της Ευγονίας.

Επίσης, με την εφαρμογή αυτής της μεθόδου, επιτύχαμε τις πρώτες γεννήσεις παγκοσμίως υγιών μωρών μετά από μεταφορά βλαστοκύστεων σε εγκατεστημένο σοβαρό ΣΥΩ.

Η πρωτοποριακή για τα διεθνή  ιατρικά χρονικά αντιμετώπιση περιγράφεται σε μια μεγάλη μελέτη γυναικών υψηλού κινδύνου για ΣΥΩ. Με τη μελέτη αυτή προτείνεται αλλαγή στην καθημερινή διεθνή πρακτική για την αντιμετώπιση του σοβαρού ΣΥΩ.

Προτείνεται θεραπεία και αποφυγή νοσηλείας στη θέση της συμπτωματικής και μόνον ανακουφιστικής νοσοκομειακής περίθαλψης, που περιελάμβανε μεταξύ άλλων παρακεντήσεις, χορήγηση αλβουμινών και πιθανή νοσηλεία σε Μονάδες Εντατικής Θεραπείας για αρκετές ημέρες.

Με τη νέα επαναστατική θεραπεία (χορήγηση GnRH ανταγωνιστού στην ωχρινική φάση) η ασθενής ανακουφίζεται άμεσα από τα συμπτώματα και αρκούν ελάχιστες μόνον επισκέψεις στη Μονάδα για παρακολούθηση.

Η ολιγοήμερη θεραπεία συνίσταται στην υποδόρια χορήγηση μια φορά την ημέρα επί 4 ημέρες GnRH αγωνιστή (Orgalutran, Cetrotide) που είναι ακριβώς το ίδιο φάρμακο που χορηγείται στη διάρκεια της διέγερσης των ωοθηκών στα πρωτόκολλα ανταγωνιστή και στην ίδια δόση των 0,25 mg.

Αυτονόητο είναι ότι με τη θεραπεία ελαχιστοποιείται η σωματική, ψυχολογική και οικονομική επιβάρυνση της ασθενούς, σε σχέση με τη νοσοκομειακή περίθαλψη.

Σημειωτέον ότι η νοσοκομειακή συμπτωματική και ανακουφιστική αντιμετώπιση αποτελεί μέχρι σήμερα την καθιερωμένη διεθνή πρακτική για σοβαρό ΣΥΩ.

Με τη μελέτη προτείνεται εκτός των άλλων νέο σύστημα ταξινόμησης του ΣΥΩ βασισμένο σε αριθμητικές παραμέτρους για να είναι εύκολη η σύγκριση των μελετών.

Δείτε λεπτομερή αναφορά στις  μελέτες μας:

Pregnancy and neonatal outcomes following luteal GnRH antagonist administration in patients with severe early OHSS, Lainas G. T., Kolibianakis E. M., Sfontouris I. A., Zorzovilis I. Z., Petsas G. K., Lainas T. G., and Tarlatzis B. C. Human Reproduction 2013; 28: 1929-1942.
Δείτε την δημοσίευση

Outpatient management of severe early OHSS by administration of GnRH antagonist in the luteal phase: an observational cohort study, Lainas G., Kolibianakis E., Sfontouris I., Zorzovilis I., Petsas G., Tarlatzi T., Tarlatzis B., and Lainas T.. Reproductive Biology and Endocrinology 2012; 10: 69.
Δείτε την δημοσίευση

Η νέα αυτή μέθοδος αντιμετώπισης του σοβαρού ΣΥΩ περιγράφεται αναλυτικά και σε τρεις παλαιότερες μελέτες μας οι οποίες έχουν δημοσιευθεί στο επιστημονικό περιοδικό Reproductive Biomedicine Online.

Live births after management of severe OHSS by GnRH antagonist administration in the luteal phase. TG Lainas, IA Sfontouris, IZ Zorzovilis, GK Petsas, GT Lainas, E Alexopoulou, EM Kolibianakis

RBMOnline – Vol 19 No 6. 2009 789-795
Δείτε την δημοσίευση

Management of severe OHSS using GnRH antagonist and blastocyst cryopreservation in PCOS patients treated with long protocol. TG Lainas, IA Sfontouris, IZ Zorzovilis, GK Petsas, GT Lainas, GS Iliadis, EM Kolibianakis.

RBMOnline – Vol 18 No 1. 2009 15-20
Δείτε την δημοσίευση

Managment of severe early ovarian hyperstimulation syndrome by re-initiation of GnRH antagonist. TG Lainas, IA Sfontouris, IZ Zorzovilis, GK Petsas, GT Lainas, EM Kolibianakis

RBMOnline – Vol 15. No 4. 2007 408-412
Δείτε την δημοσίευση

Η Ευγονία διαθέτει  ένα επιτυχημένο και εξειδικευμένο πρόγραμμα δωρεάς ωαρίων, βασισμένο σε αυστηρά πρότυπα ηθικής και δεοντολογίας. Το πρόγραμμα μας εστιάζεται στην ασθενή, αποφεύγοντας το προφίλ προγραμμάτων δωρεάς μαζικής κλίμακας. Αυτό αντανακλάται και στα κορυφαία ποσοστά επιτυχίας της Μονάδας.

Ποιές γυναίκες χρειάζονται δωρεά ωαρίων

Αξιολόγηση και εξετάσεις της δότριας

Νομοθεσία

Διαδικασία δωρεάς

Ποιες γυναίκες χρειάζονται δωρεά ωαρίων

Είναι γνωστό ότι ορισμένες γυναίκες δεν έχουν την δυνατότητα να παραγάγουν δικά τους ωάρια. Οι γυναίκες αυτές δεν έχουν άλλον τρόπο για να τεκνοποιήσουν, παρά μόνον την δωρεά ωαρίου. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να υποβληθούν σε εξωσωματική γονιμοποίηση, κατά την οποία θα χρησιμοποιηθεί το σπέρμα του συζύγου τους, με ωάρια κάποιας άλλης γυναίκας.  Η δωρεά ωαρίων αφορά την διάθεση όλων των ληφθέντων ωαρίων από ανώνυμη δότρια για χρήση από μία ή περισσότερες ανώνυμες λήπτριες.

Στην κατηγορία αυτή βρίσκονται:

• γυναίκες οι οποίες για κάποιο λόγο έχουν χάσει τις ωοθήκες τους,
• γυναίκες που έχουν υποστεί ακτινοθεραπεία ή χημειοθεραπεία,
• νεαρές γυναίκες σε πρόωρη εμμηνόπαυση,
• γυναίκες των οποίων οι ωοθήκες δεν ανταποκρίνονται ούτε σε ιδιαίτερα υψηλές δόσεις διεγερτικών φαρμάκων.

Αξιολόγηση και εξετάσεις της δωρήτριας

Πραγματοποιούμε ενδελεχή αξιολόγηση όλων των υποψήφιων δωρητριών, και μόνο αυτές που είναι ιατρικά και ψυχολογικά υγιείς γίνονται δεκτές στο πρόγραμμα. Επίσης, καταβάλλουμε κάθε προσπάθεια να αντιστοιχίσουμε τα χαρακτηριστικά της δωρήτριας με τα δικά σας στο μεγαλύτερο δυνατό βαθμό.

Συγκεκριμένα, στην Ευγονία οι δωρήτριες αξιολογούνται με βάση το προσωπικό και το ιατρικό τους ιστορικό από ομάδα ειδικών.

• Στην πρώτη συνάντηση γίνεται λεπτομερής λήψη ιστορικού από την υπεύθυνη του προγράμματος δωρεών.
• Κατά τον βασικό έλεγχο από τον υπεύθυνο γιατρό αναπαραγωγής σημαντική προϋπόθεση είναι η εκτίμηση των ωοθηκικών εφεδρειών αλλά και τα επίπεδα των ορμονών.
• Στη συνέχεια, σε συνεργασία με τον γενετιστή εξετάζεται με λεπτομέρεια το οικογενειακό ιστορικό κληρονομικών διαταραχών και συστήνονται εξειδικευμένες εξετάσεις όπως για παράδειγμα:
  Κυστική ίνωση (έως 99% των μεταλλάξεων του γονιδίου CFTR), ευαίσθητο Χ χρωμόσωμα, α,β και δβ -θαλασσαιμία, νωτιαία μυική ατροφία (εξώνια 7 και 8), μη συνδρομική βαρηκοΐα (μεταλλάξεις 35delG and L90p), καρυότυπος.
• Επίσης οι δωρήτριες ωαρίων υποβάλλονται σε περαιτέρω έλεγχο,( εξετάσεις για σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα, προγεννητικό έλεγχο, μοριακοί έλεγχοι για ηπατίτιδες και HIV ) υπερβαίνοντας κατά πολύ τις υποχρεωτικές από το νόμο εξετάσεις.
• Οι δωρήτριες ωαρίων, καθώς και οι αποδέκτες, έχουν τη δυνατότητα για ραντεβού με εξειδικευμένο ψυχολόγο της Μονάδας, εάν το επιθυμούν.

Τέλος, σημαντική παράμετρος στα προγράμματα δωρεών είναι η πλήρης ενημέρωση των υποψήφιων σχετικά με την διαδικασία της εξωσωματικής γονιμοποίησης, τους πιθανούς κινδύνους και την νομοθεσία.

Νομοθεσία

• Ανωνυμία: Σύμφωνα με το ισχύον ελληνικό νομικό πλαίσιο είναι υποχρεωτική η διαφύλαξη της ανωνυμίας των δοτών και των ληπτών γαμετών και εμβρύων. Επίσης, τηρείται ένα απόρρητο αρχείο των δωρεών, το οποίο δεν κοινοποιείται ούτε στους δότες, ούτε στους λήπτες, αλλά μπορεί να χρησιμεύσει μελλοντικά, εάν και εφ’όσον κάτι τέτοιο απαιτηθεί διά νόμου. Η ανωνυμία και εν γένει το ιατρικό απόρρητο των δωρεών διαφυλάσσεται απολύτως: εάν έχετε αποδεχθεί την δωρεά ωαρίων ή εμβρύων, δεν θα σας ενημερώσουμε με κανένα τρόπο για την έκβαση της προσπάθειας των ληπτών. Αντιστοίχως, οι λήπτες δεν θα μάθουν κανένα στοιχείο σχετικό με την ταυτότητά σας ή τον ιατρικό σας φάκελο, πλην των πληροφοριών που σχετίζονται άμεσα με την υγεία τους (π.χ. ομάδες αίματος-Rhesus, “στίγμα” Μεσογειακής αναιμίας κ.λπ.).
• Όρια ηλικίας: Η δότρια ωαρίων πρέπει να είναι 18-35 ετών. Η επιτρεπόμενη ηλικία για υποβολή σε εξωσωματική γονιμοποίηση για όλες τις γυναίκες είναι πριν τη συμπλήρωση του πεντηκοστού έτους.
• Συγκατάθεση των δοτών και των ληπτών: Η πολιτική μας στον τομέα αυτόν είναι απόλυτη. Θεωρούμε αδιανόητη την δωρεά ωαρίων ή εμβρύων χωρίς την λεπτομερή ενημέρωση και την έγγραφη συγκατάθεση των τεσσάρων εμπλεκομένων: οι δότες καλούνται να υπογράψουν ειδικά έντυπα, με τα οποία εξουσιοδοτούν την θεραπευτική ομάδα να προχωρήσει στην δωρεά οι λήπτες υπογράφουν αντίστοιχα έντυπα, με τα οποία δηλώνουν ότι αποδέχονται την δωρεά. Τα έντυπα αυτά τηρούνται στο απόρρητο αρχείο.
• Αριθμός μεταφερομένων εμβρύων: Επιτρέπεται η μεταφορά έως 2 εμβρύων, όταν αυτά προέρχονται από δανεικά ωάρια.
• Διάρκεια κρυοσυντήρησης: Τα κατεψυγμένα έμβρυα μπορούν να διατηρηθούν για χρονικό διάστημα 5 ετών. Η διάρκεια της κρυοσυντήρησης μπορεί να παρατείνεται για πέντε (5) έτη κάθε φορά με έγγραφη αίτηση των δικαιούμενων και ανώτατο όριο παράτασης τα είκοσι (20) έτη (Ν. 4737/2020 (ΦΕΚ Α’ 204/22-10-2020).

Διαδικασία δωρεάς – Λήπτες

1. Αξιολόγηση, ενημέρωση και συμβουλευτική

Στην 1^η συνάντηση που θα έχετε μαζί μας, θα συμπληρώσουμε ένα λεπτομερές ιστορικό. Στη συνέχεια θα συζητήσετε με τον Διευθυντή της μονάδας για την προοπτική της δωρεάς, την κατάλληλη θεραπευτική προσέγγιση και το πρωτόκολλο φαρμακευτικής προετοιμασίας αφού γίνει πλήρης κλινική αξιολόγηση.

θα ενημερωθείτε πλήρως για το νομοθετικό πλαίσιο, την προετοιμασία και τις εξετάσεις της δωρήτριας, θα πάρετε πληροφορίες και οδηγίες για την δική σας αγωγή αλλά και συνολικά για την διαδικασία από την υπεύθυνη του προγράμματος δωρεών.

2. Κύκλος προετοιμασίας

Για να μεγιστοποιήσουμε την πιθανότητα επιτυχίας θα υποβληθείτε σε συγκεκριμένες εξετάσεις που θα σας προτείνουμε ανάλογα με το ιστορικό σας.

Αυτές μπορεί να περιλαμβάνουν υστεροσκόπηση, προγεννητικό έλεγχο, εξετάσεις του συζύγου.

Επιπλέον, αν το επιθυμείτε μπορείτε να ζητήσετε ραντεβού με την ψυχολόγο μας. Στόχος μας είναι να βοηθήσουμε το ζευγάρι να εξετάσει και να λάβει υπόψη του όλες τις πιθανές επιπτώσεις που μπορεί να έχει η προτεινόμενη θεραπεία, στους ίδιους, στην οικογένειά και στο παιδί που θα γεννηθεί ως αποτέλεσμα της θεραπείας αυτής.

3. Κύκλος θεραπείας

Είναι σημαντικό για την λήπτρια να έχει προετοιμαστεί με την κατάλληλη θεραπεία ώστε να συγχρονιστεί το ενδομήτριο της με τα γονιμοποιημένα ωάρια. Ο κύκλος θεραπείας για τον συγχρονισμό της προσπάθειας δημιουργεί το κατάλληλο περιβάλλον για την υποδοχή των εμβρύων. Ο κύκλος με ορμονική θεραπεία υποκατάστασης αποτελεί ιδανική λύση . Οι θεραπείες ξεκινούν βάσει περιόδου και περιλαμβάνουν χάπια και ενέσεις.

4. Το εργαστηριακό στάδιο

Το εργαστηριακό στάδιο αφορά τη γονιμοποίηση των ωαρίων με το σπέρμα του συντρόφου και την καλλιέργεια των εμβρύων στο εργαστήριο για 2-5 ημέρες.

Η όλη διαδικασία ολοκληρώνεται με τη μεταφορά των εμβρύων στην κοιλότητα της μήτρας της λήπτριας. Υπεράριθμα έμβρυα καταψύχονται και φυλάσσονται στην Τράπεζα Κρυοσυντήρησης της Ευγονίας για μελλοντική χρήση.

Εάν ενδιαφέρεστε να γίνετε δότρια ωαρίων και είστε κάτω των 35 ετών (απαραίτητη προϋπόθεση σύμφωνα με την νομοθεσία),  μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί μας.

Η Ευγονία διαθέτει  ένα επιτυχημένο και εξειδικευμένο πρόγραμμα δωρεάς ωαρίων, βασισμένο σε αυστηρά πρότυπα ηθικής και δεοντολογίας. Το πρόγραμμα μας εστιάζεται στην ασθενή, αποφεύγοντας το προφίλ προγραμμάτων δωρεάς μαζικής κλίμακας. Αυτό αντανακλάται και στα κορυφαία ποσοστά επιτυχίας της Μονάδας.

Ποιές γυναίκες χρειάζονται δωρεά ωαρίων

Αξιολόγηση και εξετάσεις της δότριας

Νομοθεσία

Διαδικασία δωρεάς

Ποιες γυναίκες χρειάζονται δωρεά ωαρίων

Είναι γνωστό ότι ορισμένες γυναίκες δεν έχουν την δυνατότητα να παραγάγουν δικά τους ωάρια. Οι γυναίκες αυτές δεν έχουν άλλον τρόπο για να τεκνοποιήσουν, παρά μόνον την δωρεά ωαρίου. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να υποβληθούν σε εξωσωματική γονιμοποίηση, κατά την οποία θα χρησιμοποιηθεί το σπέρμα του συζύγου τους, με ωάρια κάποιας άλλης γυναίκας.  Η δωρεά ωαρίων αφορά την διάθεση όλων των ληφθέντων ωαρίων από ανώνυμη δότρια για χρήση από μία ή περισσότερες ανώνυμες λήπτριες.

Στην κατηγορία αυτή βρίσκονται:

• γυναίκες οι οποίες για κάποιο λόγο έχουν χάσει τις ωοθήκες τους,
• γυναίκες που έχουν υποστεί ακτινοθεραπεία ή χημειοθεραπεία,
• νεαρές γυναίκες σε πρόωρη εμμηνόπαυση,
• γυναίκες των οποίων οι ωοθήκες δεν ανταποκρίνονται ούτε σε ιδιαίτερα υψηλές δόσεις διεγερτικών φαρμάκων.

Αξιολόγηση και εξετάσεις της δωρήτριας

Πραγματοποιούμε ενδελεχή αξιολόγηση όλων των υποψήφιων δωρητριών, και μόνο αυτές που είναι ιατρικά και ψυχολογικά υγιείς γίνονται δεκτές στο πρόγραμμα. Επίσης, καταβάλλουμε κάθε προσπάθεια να αντιστοιχίσουμε τα χαρακτηριστικά της δωρήτριας με τα δικά σας στο μεγαλύτερο δυνατό βαθμό.

Συγκεκριμένα, στην Ευγονία οι δωρήτριες αξιολογούνται με βάση το προσωπικό και το ιατρικό τους ιστορικό από ομάδα ειδικών.

• Στην πρώτη συνάντηση γίνεται λεπτομερής λήψη ιστορικού από την υπεύθυνη του προγράμματος δωρεών.
• Κατά τον βασικό έλεγχο από τον υπεύθυνο γιατρό αναπαραγωγής σημαντική προϋπόθεση είναι η εκτίμηση των ωοθηκικών εφεδρειών αλλά και τα επίπεδα των ορμονών.
• Στη συνέχεια, σε συνεργασία με τον γενετιστή εξετάζεται με λεπτομέρεια το οικογενειακό ιστορικό κληρονομικών διαταραχών και συστήνονται εξειδικευμένες εξετάσεις όπως για παράδειγμα:
  Κυστική ίνωση (έως 99% των μεταλλάξεων του γονιδίου CFTR), ευαίσθητο Χ χρωμόσωμα, α,β και δβ -θαλασσαιμία, νωτιαία μυική ατροφία (εξώνια 7 και 8), μη συνδρομική βαρηκοΐα (μεταλλάξεις 35delG and L90p), καρυότυπος.
• Επίσης οι δωρήτριες ωαρίων υποβάλλονται σε περαιτέρω έλεγχο,( εξετάσεις για σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα, προγεννητικό έλεγχο, μοριακοί έλεγχοι για ηπατίτιδες και HIV ) υπερβαίνοντας κατά πολύ τις υποχρεωτικές από το νόμο εξετάσεις.
• Οι δωρήτριες ωαρίων, καθώς και οι αποδέκτες, έχουν τη δυνατότητα για ραντεβού με εξειδικευμένο ψυχολόγο της Μονάδας, εάν το επιθυμούν.

Τέλος, σημαντική παράμετρος στα προγράμματα δωρεών είναι η πλήρης ενημέρωση των υποψήφιων σχετικά με την διαδικασία της εξωσωματικής γονιμοποίησης, τους πιθανούς κινδύνους και την νομοθεσία.

Νομοθεσία

• Ανωνυμία: Σύμφωνα με το ισχύον ελληνικό νομικό πλαίσιο είναι υποχρεωτική η διαφύλαξη της ανωνυμίας των δοτών και των ληπτών γαμετών και εμβρύων. Επίσης, τηρείται ένα απόρρητο αρχείο των δωρεών, το οποίο δεν κοινοποιείται ούτε στους δότες, ούτε στους λήπτες, αλλά μπορεί να χρησιμεύσει μελλοντικά, εάν και εφ’όσον κάτι τέτοιο απαιτηθεί διά νόμου. Η ανωνυμία και εν γένει το ιατρικό απόρρητο των δωρεών διαφυλάσσεται απολύτως: εάν έχετε αποδεχθεί την δωρεά ωαρίων ή εμβρύων, δεν θα σας ενημερώσουμε με κανένα τρόπο για την έκβαση της προσπάθειας των ληπτών. Αντιστοίχως, οι λήπτες δεν θα μάθουν κανένα στοιχείο σχετικό με την ταυτότητά σας ή τον ιατρικό σας φάκελο, πλην των πληροφοριών που σχετίζονται άμεσα με την υγεία τους (π.χ. ομάδες αίματος-Rhesus, “στίγμα” Μεσογειακής αναιμίας κ.λπ.).
• Όρια ηλικίας: Η δότρια ωαρίων πρέπει να είναι 18-35 ετών. Η επιτρεπόμενη ηλικία για υποβολή σε εξωσωματική γονιμοποίηση για όλες τις γυναίκες είναι πριν τη συμπλήρωση του πεντηκοστού έτους.
• Συγκατάθεση των δοτών και των ληπτών: Η πολιτική μας στον τομέα αυτόν είναι απόλυτη. Θεωρούμε αδιανόητη την δωρεά ωαρίων ή εμβρύων χωρίς την λεπτομερή ενημέρωση και την έγγραφη συγκατάθεση των τεσσάρων εμπλεκομένων: οι δότες καλούνται να υπογράψουν ειδικά έντυπα, με τα οποία εξουσιοδοτούν την θεραπευτική ομάδα να προχωρήσει στην δωρεά οι λήπτες υπογράφουν αντίστοιχα έντυπα, με τα οποία δηλώνουν ότι αποδέχονται την δωρεά. Τα έντυπα αυτά τηρούνται στο απόρρητο αρχείο.
• Αριθμός μεταφερομένων εμβρύων: Επιτρέπεται η μεταφορά έως 2 εμβρύων, όταν αυτά προέρχονται από δανεικά ωάρια.
• Διάρκεια κρυοσυντήρησης: Τα κατεψυγμένα έμβρυα μπορούν να διατηρηθούν για χρονικό διάστημα 5 ετών. Η διάρκεια της κρυοσυντήρησης μπορεί να παρατείνεται για πέντε (5) έτη κάθε φορά με έγγραφη αίτηση των δικαιούμενων και ανώτατο όριο παράτασης τα είκοσι (20) έτη (Ν. 4737/2020 (ΦΕΚ Α’ 204/22-10-2020).

Διαδικασία δωρεάς – Λήπτες

1. Αξιολόγηση, ενημέρωση και συμβουλευτική

Στην 1^η συνάντηση που θα έχετε μαζί μας, θα συμπληρώσουμε ένα λεπτομερές ιστορικό. Στη συνέχεια θα συζητήσετε με τον Διευθυντή της μονάδας για την προοπτική της δωρεάς, την κατάλληλη θεραπευτική προσέγγιση και το πρωτόκολλο φαρμακευτικής προετοιμασίας αφού γίνει πλήρης κλινική αξιολόγηση.

θα ενημερωθείτε πλήρως για το νομοθετικό πλαίσιο, την προετοιμασία και τις εξετάσεις της δωρήτριας, θα πάρετε πληροφορίες και οδηγίες για την δική σας αγωγή αλλά και συνολικά για την διαδικασία από την υπεύθυνη του προγράμματος δωρεών.

2. Κύκλος προετοιμασίας

Για να μεγιστοποιήσουμε την πιθανότητα επιτυχίας θα υποβληθείτε σε συγκεκριμένες εξετάσεις που θα σας προτείνουμε ανάλογα με το ιστορικό σας.

Αυτές μπορεί να περιλαμβάνουν υστεροσκόπηση, προγεννητικό έλεγχο, εξετάσεις του συζύγου.

Επιπλέον, αν το επιθυμείτε μπορείτε να ζητήσετε ραντεβού με την ψυχολόγο μας. Στόχος μας είναι να βοηθήσουμε το ζευγάρι να εξετάσει και να λάβει υπόψη του όλες τις πιθανές επιπτώσεις που μπορεί να έχει η προτεινόμενη θεραπεία, στους ίδιους, στην οικογένειά και στο παιδί που θα γεννηθεί ως αποτέλεσμα της θεραπείας αυτής.

3. Κύκλος θεραπείας

Είναι σημαντικό για την λήπτρια να έχει προετοιμαστεί με την κατάλληλη θεραπεία ώστε να συγχρονιστεί το ενδομήτριο της με τα γονιμοποιημένα ωάρια. Ο κύκλος θεραπείας για τον συγχρονισμό της προσπάθειας δημιουργεί το κατάλληλο περιβάλλον για την υποδοχή των εμβρύων. Ο κύκλος με ορμονική θεραπεία υποκατάστασης αποτελεί ιδανική λύση . Οι θεραπείες ξεκινούν βάσει περιόδου και περιλαμβάνουν χάπια και ενέσεις.

4. Το εργαστηριακό στάδιο

Το εργαστηριακό στάδιο αφορά τη γονιμοποίηση των ωαρίων με το σπέρμα του συντρόφου και την καλλιέργεια των εμβρύων στο εργαστήριο για 2-5 ημέρες.

Η όλη διαδικασία ολοκληρώνεται με τη μεταφορά των εμβρύων στην κοιλότητα της μήτρας της λήπτριας. Υπεράριθμα έμβρυα καταψύχονται και φυλάσσονται στην Τράπεζα Κρυοσυντήρησης της Ευγονίας για μελλοντική χρήση.

Εάν ενδιαφέρεστε να γίνετε δότρια ωαρίων και είστε κάτω των 35 ετών (απαραίτητη προϋπόθεση σύμφωνα με την νομοθεσία),  μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί μας.

Η δωρεά εμβρύων ενδείκνυται σε ζευγάρια με απώλεια της αναπαραγωγικής τους ικανότητας (συνήθως ταυτόχρονα της γυναίκας και του άνδρα). Τα έμβρυα προς δωρεά διατίθενται από άλλο ζευγάρι που έχει ήδη υποβληθεί σε εξωσωµατική γονιµοποίηση και συνήθως έχει ολοκληρώσει τον οικογενειακό του προγραμματισμό. Πρόκειται για πλεονάζοντα κρυοσυντηρημένα έμβρυα, τα οποία το ζευγάρι των δοτών προτιμά να δωρίσει αντί να καταστρέψει. Πρόκειται για μια γενναία, αλτρουϊστική πράξη.

Η απόφαση ανήκει αποκλειστικά στο ζευγάρι. Εάν αποφασίσουν τη δωρεά, υπογράφουν από κοινού, ειδική συναίνεση στην οποία δηλώνουν ότι αποποιούνται κάθε δικαιώματος και ότι παραχωρούν τα έμβρυα ανώνυμα και χωρίς οικονομικό αντάλλαγμα σε άγνωστους λήπτες. Σύμφωνα με την ελληνική νομοθεσία, τα έμβρυα που δωρίζονται θα πρέπει να προέρχονται από γυναίκα νεότερη των 40 ετών και άνδρα νεότερο των 50. Το ζευγάρι που επιθυμεί να λάβει έμβρυα, επιλέγει, σε συνεργασία με το προσωπικό της ΕΥΓΟΝΙΑΣ, τα έμβρυα που ταιριάζουν όσο το δυνατό στα χαρακτηριστικά τους. Αυτά τα έμβρυα αποψύχονται και μεταφέρονται στην γυναίκα ακλουθώντας το πρωτόκολλο μιας τυπικής κατεψυγμένης εμβρυομεταφοράς με ή χωρίς ορμονική υποκατάσταση. Από τις πρώτες κιόλας συναντήσεις μας χορηγούμε στους λήπτες εμβρύων τα απαραίτητα έντυπα συναίνεσης τα οποία πρέπει να υπογράψουν πριν αποφασίσουν να λάβουν τα έμβρυα.

Σύμφωνα με το ισχύον ελληνικό νομικό πλαίσιο, ένα πρόγραμμα δωρεάς ωαρίων και εμβρύων λειτουργεί υπό ορισμένες προϋποθέσεις.

• Διαφύλαξη της υγείας των ληπτών: Αυτό σημαίνει ότι οι δότες ωαρίων και εμβρύων πρέπει να έχουν υποβληθεί σε μια σειρά κλινικών και εργαστηριακών ελέγχων (πρέπει να έχει ελεγχθεί π.χ. η απουσία μολύνσεως από τον ιό του AIDS, των ιών ηπατίτιδας, κ.λπ.). Όλα τα ζευγάρια που εντάσσονται στο πρόγραμμα εξωσωματικής γονιμοποίησης στην “Ευγονία” υποβάλλονται στους ελέγχους αυτούς.
• Ανωνυμία της δωρεάς:
  Σύμφωνα με την Ελληνική Νομοθεσία, η δωρεά ωαρίων αφορά τη διάθεση των ληφθέντων ωαρίων, μετά από ενυπόγραφη συγκατάθεση της δωρήτριας, για χρήση από μία ή περισσότερες λήπτριες. Σύμφωνα με το Νόμο 4958/2022-ΦΕΚ142/Α/21-7-2022, η ταυτότητα των δωρητριών, κατ’ επιλογή των προσώπων αυτών, μπορεί να είναι ανώνυμη, επώνυμη ή να γνωστοποιείται στο τέκνο μετά από την ενηλικίωσή του, κατόπιν αίτησης. Επιπλέον, οι λήπτες μπορούν να επιλέξουν αν επιθυμούν ανώνυμη ή επώνυμη δωρήτρια. Δωρεά γεννητικού υλικού μεταξύ συγγενών είναι επιτρεπτή μόνο μεταξύ συγγενών σε πλάγια γραμμή. Τέλος, η ταυτότητα του τέκνου, καθώς και των γονέων του δε γνωστοποιείται στους τρίτους δότες ή δωρήτριες γαμετών ή γονιμοποιημένων ωαρίων. Σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία είναι υποχρεωτική η τήρηση και η καταχώρηση όλων των δεδομένων που αφορούν τους δότες και λήπτες στο Εθνικό Αρχείο δοτών, ώστε να είναι δυνατή η ιχνηλασιμότητα του γεννητικού υλικού.
• Ηλικία: Σύμφωνα με το νόμο, η δότρια ωαρίων πρέπει να μην έχει υπερβεί το 35ο έτος της ηλικίας της, ενώ η δότρια εμβρύων να μην έχει υπερβεί το 40ο έτος.
• Απαγορεύεται η διάθεση ωαρίων ή εμβρύων με οποιοδήποτε αντάλλαγμα προς τη δότρια.
• Ηθική πλευρά της δωρεάς: Οι δωρεές, όταν πραγματοποιούνται, είναι λύσεις ανάγκης, με 'ιερό σκοπό’ την χαρά της τεκνοποιίας. Θεωρούμε ότι το ζευγάρι πριν αποφασίσει να δωρίσει ή να δεχθεί ωάρια ή έμβρυα, πρέπει να έχει ενημερωθεί λεπτομερώς και συγκατατεθεί. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίον χορηγούμε σχετικά έντυπα από τις πρώτες κιόλας συναντήσεις μας. Πιστεύουμε ότι είναι υποχρέωσή μας να σας δώσουμε όλον τον απαιτούμενο χρόνο για να συζητήσετε το θέμα μεταξύ σας και να αποφασίσετε ελεύθερα και υπεύθυνα. Η δωρεά ωαρίων και εμβρύων είναι ύψιστη έκφραση αλληλεγγύης προς κάποιο άλλο ζευγάρι που βρίσκεται αντιμέτωπο με το ίδιο πρόβλημα: την ατεκνία. Η αλληλεγγύη αυτή δεν νοείται, εάν δεν είναι αποτέλεσμα της ελεύθερης επιλογής σας. Η απόφασή σας να δωρίσετε ωάρια/έμβρυα ή όχι δεν πρόκειται με κανένα τρόπο και σε καμία περίπτωση να επηρεάσει την πορεία της θεραπείας σας.
• Συγκατάθεση των δοτών και των ληπτών: Η πολιτική μας στον τομέα αυτόν είναι απόλυτη. Θεωρούμε αδιανόητη την δωρεά ωαρίων ή εμβρύων χωρίς την έγγραφη συγκατάθεση των τεσσάρων εμπλεκομένων: οι δότες καλούνται να υπογράψουν ένα ειδικό έντυπο, με το οποίο εξουσιοδοτούν την θεραπευτική ομάδα να προχωρήσει στην δωρεά οι λήπτες υπογράφουν ένα αντίστοιχο έντυπο, με το οποίο δηλώνουν ότι αποδέχονται την δωρεά. Τα έντυπα αυτά προσυπογράφονται και από έναν υπεύθυνο της θεραπευτικής ομάδος και τηρούνται στο απόρρητο αρχείο.

Με τη μικρογονιμοποίηση (ICSI) λύνονται στην πλειονότητά τους τα σοβαρά προβλήματα της ανδρικής υπογονιμότητας (βλ.«Μικρογονιμοποίηση»).

Όμως, σε σπάνιες περιπτώσεις, ελλείπουν παντελώς τα σπερματοζωάρια από το σπέρμα (αζωοσπερμία μη αποφρακτικής αιτιολογίας). Τότε το ζευγάρι μπορεί να τεκνοποιήσει μόνον με χρήση σπέρματος δότη.

Το σπέρμα δότη προέρχεται από ειδικά οργανωμένες Τράπεζες Κρυοσυντήρησης. Οι στοιχειώδεις προδιαγραφές περιλαμβάνουν τη χρήση μόνο κατεψυγμένου σπέρματος ανώνυμου δότη, ο οποίος έχει ελεγχθεί διεξοδικά για μεταδιδόμενα και κληρονομικά νοσήματα, όπως ορίζει ο νόμος και οι διεθνείς κανόνες δεοντολογίας. Η επιλογή του δότη γίνεται συνήθως με βάση εξωτερικά χαρακτηριστικά, όπως χρώμα μαλλιών, ματιών, σωματότυπος, ομάδα αίματος, κ.ά.

Η «Ευγονία» συνεργάζεται με αξιόπιστες και επιστημονικά καταρτισμένες τράπεζες δανεικού σπέρματος της Ελλάδας και του εξωτερικού, όπου οι δότες επιλέγονται με αυστηρά κριτήρια, τόσο ως προς τη γονιμότητά τους, όσο και ως προς τη σωματική και ψυχική τους υγεία. Όλα τα δείγματα συνοδεύονται από τα πιστοποιητικά υγείας των δοτών.

Η παρένθετη μητρότητα (γνωστή ως «δανεισμός μήτρας», αν και ο όρος αυτός είναι παντελώς αδόκιμος) βρίσκει εφαρμογή μόνο σε ζευγάρια που έχουν φυσιολογικά ωάρια και σπερματοζωάρια, αλλά η γυναίκα δε διαθέτει λειτουργική μήτρα ή δεν είναι δυνατόν να κυοφορήσει για ιατρικούς λόγους. Η γονιμοποίηση γίνεται στο εργαστήριο και η εμβρυομεταφορά πραγματοποιείται σε τρίτη γυναίκα, της οποίας το ενδομήτριο έχει υποστεί την κατάλληλη ορμονική προετοιμασία.

Η κυοφορία του εμβρύου ενός ζευγαριού από τρίτη γυναίκα επιτρέπεται με δικαστική άδεια, σύμφωνα με το άρθρο 1458 του Αστικού Κώδικα όπως διατυπώνεται στον νόμο 3089/02. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι να υπάρχει έγγραφη και χωρίς αντάλλαγμα συμφωνία μεταξύ του παραγγέλλοντος ζευγαριού και της μέλλουσας κυοφόρου γυναίκας (και του συζύγου της, εάν η τελευταία είναι έγγαμος).

Καθημερινά προστίθεται νέα γνώση από τους επιστήμονες όλου του κόσμου με στόχο την αύξηση των ποσοστών επιτυχίας.

Η δημοσίευση μιας μελέτης σε έγκριτο επιστημονικό περιοδικό, καθώς και η ομιλία σε επιστημονικά συνέδρια, και η συμμετοχή των μελών της επιστημονικής ομάδας μας στους ευρωπαϊκούς θεσμούς (ESHRE), εκτός της διεθνούς καταξίωσης των ερευνητών, συμβάλλει στην καλύτερη ενημέρωση και πληρέστερη γνώση του αντικειμένου.

Η έκθεση στην κρίση και την κριτική της επιστημονικής κοινότητας αναγκάζει σε διαρκή ενημέρωση και τεκμηρίωση αλλά και στη διατήρηση ευρείας βάσης δεδομένων για την άντληση στατιστικών στοιχείων απαραίτητων για σύγκριση και δημοσίευση. Αυτά αποτελούν μέρος του "evidence based medicine" και δεν είναι καθόλου αυτονόητο ότι τα εφαρμόζουν όλοι.

Δείτε τις δημοσιεύσεις μας

Τα πρωτόκολλα ανταγωνιστών

Τα πρωτόκολλα GnRH ανταγωνιστών αποτελούν τη νέα γενιά φαρμακευτικών σχημάτων για τη διέγερση των ωοθηκών. Η παγκόσμια ιατρική κοινότητα τείνει να αποδεχθεί τα πρωτόκολλα ανταγωνιστών ως πρωτόκολλα επιλογής στην εξωσωματική γονιμοποίηση διότι προσφέρουν τα ακόλουθα πλεονεκτήματα:

• Είναι φιλικά προς την ασθενή γιατί έχουν μικρότερη διάρκεια, λιγότερες ενέσεις, μικρότερη συνολική δόση φαρμάκου, μικρότερο κόστος και ελαχιστοποιούν τις επιπλοκές.
• Προσφέρονται για εξατομικευμένη θεραπευτική προσέγγιση, ανάλογα με την ωοθηκική απόκριση κάθε γυναίκας.
• Παρουσιάζουν σημαντικά μειωμένη πιθανότητα επιπλοκών (σύνδρομο υπερδιέγερσης των ωοθηκών -ΣΥΩ) σε σχέση με το παραδοσιακό μακρό πρωτόκολλο και παρόμοια ποσοστά κυήσεως σε γυναίκες με πολυκυστικές ωοθήκες. Δείτε περισσότερα στη δημοσιευμένη μελέτη μας (Lainas et al., 2010 Hum Reprod).
• Έχουν σημαντικά καλύτερα ποσοστά κυήσεως στις γυναίκες με πτωχή απόκριση των ωοθηκών (poor responders) σε σχέση με το βραχύ πρωτόκολλο (short). Δείτε περισσότερα στη δημοσιευμένη μελέτη μας (Lainas et al., 2008 Hum Reprod).
• Συνοδεύονται με αυξημένα ποσοστά κυήσεως όταν η ένεση του ανταγωνιστή χορηγηθεί νωρίτερα από την παραδοσιακή 6η ημέρα διέγερσης (Lainas et al., 2005 Hum Reprod).
• Επιτρέπουν τη χρήση αγωνιστή στην τελευταία ένεση, αντί της παραδοσιακής hCG, αποτρέποντας πλήρως τη δημιουργία ΣΥΩ σε γυναίκες υψηλού κινδύνου.
• Είναι χρήσιμα για τον Φυσικό Κύκλο αφού έτσι αποφεύγεται η πρόωρη ρήξη του ωοθυλακίου και η απώλεια του ωαρίου.
• Συνδυάζονται με το πρωτόκολλο της μιας ένεσης της κοριφολιτροπίνης-α (Elonva)

Δείτε επίσης: Τα πρωτόκολλα ήπιας διέγερσης 

Επαναστατική θεραπεία ΣΥΩ

Σπερματέγχυση

Εξωσωματική γονιμοποίηση τι είναι

Εξωσωματική σε φυσικό κύκλο

Ποσοστά επιτυχίας εξωσωματικής γονιμοποίησης

Κοριφολλιτροπίνη-α (η 1 ένεση)

Η κοριφολλιτροπίνη-α (Εlonva) είναι µια νέα ανασυνδυασµένη γοναδοτροπίνη (FSH) που έχει σχεδιαστεί για τη διέγερση των ωοθηκών.

Τα πρωτόκολλα ωοθηκικής διέγερσης που χρησιµοποιούνται µέχρι σήµερα περιλαµβάνουν καθηµερινές ενέσεις µε γοναδοτροπίνες σε συνδυασµό µε GnRH αγωνιστή ή ανταγωνιστή, ανάλογα µε το πρωτόκολλο επιλογής. Οι καθηµερινές ενέσεις γοναδοτροπινών προκαλούν σωµατική επιβάρυνση και δυσφορία στις γυναίκες που υποβάλλονται σε εξωσωµατική γονιµοποίηση.

Χορηγείται εφάπαξ µε µια µόνο ένεση τη 2η ή 3η ηµέρα του κύκλου, και µπορεί να προκαλέσει και να διατηρήσει την ανάπτυξη πολλαπλών ωοθυλακίων έως 7 ηµέρες.  Από την 5η ηµέρα της διέγερσης προσθέτουµε στη θεραπεία τον ανταγωνιστή µε σκοπό την πρόληψη της πρόωρης και άκαιρης αιχµής της LH.

Δύο µεγάλες κλινικές µελέτες έχουν αξιολογήσει θετικά την αποτελεσµατικότητα και την ασφάλεια της κοριφολλιτροπίνης-α. Οι µελέτες αυτές έδειξαν ότι µε µία µόνο ένεση κοριφολλιτροπίνης-α, τα ποσοστά εξελισσόµενης κύησης, ο αριθµός των ωαρίων που ελήφθησαν κατά την ωοληψία, και τυχόν παρενέργειες, ήταν παρόµοια σε σύγκριση µε τα πρωτόκολλα που χρησιµοποιούνται παραδοσιακά (δηλ. µε καθηµερινές ενέσεις). Εποµένως, µία και µόνο ένεση κοριφολλιτροπίνης-α είναι περισσότερο φιλική προς την ασθενή και µπορεί να αντικαταστήσει τις ανεπιθύµητες καθηµερινές ενέσεις για 7 ηµέρες µε ασφάλεια και αποτελεσµατικότητα.

Η κοριφολλιτροπίνη-α συνδυάζεται κατά κύριο λόγο µε πρωτόκολλο GnRH ανταγωνιστή. Εποµένως, η γνώση και η εµπειρία χρήσης του συγκεκριµένου πρωτοκόλλου αποτελεί βασική προϋπόθεση για τη χορήγηση της κοριφολλιτροπίνης-α.

Η επιστηµονική οµάδα της «Ευγονίας», µε επικεφαλής τον Δρ. Τ. Λαϊνά, διαθέτουν συσσωρευµένη γνώση και εµπειρία, καθώς και µια σειρά δηµοσιευµένων µελετών πάνω στη χρήση του πρωτοκόλλου ανταγωνιστή. Εποµένως ήταν αυτονόητο ότι θα της προτεινόταν να συµµετέχει σε νέα διεθνή µελέτη για την αξιολόγηση της κοριφολλιτροπίνης – α. Τα πρώτα αποτελέσµατα της «Ευγονίας» από την χρησιµοποίηση της 1 ένεσης είναι άκρως ενθαρρυντικά και έχει αποκτηθεί  ήδη αξιοσηµείωτη εµπειρία.

Ήπια διέγερση ωοθηκών

Τα πρωτόκολλα αυτά είναι περισσότερο φιλικά προς την ασθενή, συντομότερα, με χαμηλότερο κόστος και λιγότερες επιπλοκές. Πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι τα πρωτόκολλα ήπιας διέγερσης των ωοθηκών σχετίζονται με καλύτερη ποιότητα ωαρίων, εμβρύων και ενδομητρίου, ενώ τα ποσοστά γεννήσεων φαίνεται ότι είναι παρόμοια με τα παραδοσιακά πρωτόκολλα.

Τα πρωτόκολλα που χρησιμοποιούνται συνήθως στα προγράμματα εξωσωματικής γονιμοποίησης είναι χρονοβόρα, και χαρακτηρίζονται από υψηλότερο κόστος, υψηλότερες δόσεις χορηγούμενων γοναδοτροπινών και σε ορισμένες περιπτώσεις αυξημένα ποσοστά εμφάνισης επιπλοκών, όπως το σύνδρομο υπερδιέγερσης των ωοθηκών.

Τα ήπια πρωτόκολλα διέγερσης συνδυάζονται κυρίως με τη χρήση GnRH ανταγωνιστή, ενώ τα λίγα διαθέσιμα στοιχεία για τη χρήση GnRH αγωνιστή δεν έχουν αποδείξει την αποτελεσματικότητα του αγωνιστή στην ήπια διέγερση.

Σύμφωνα με του πρόσφατους αναθεωρημένους ορισμούς της Διεθνούς Εταιρίας Ήπιων Προσεγγίσεων στην Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή (International Society for Mild Approaches in Assisted Reproduction – ISMAAR), τα ήπια πρωτόκολλα περιλαμβάνουν α) το φυσικό κύκλο, β) τον τροποποιημένο φυσικό κύκλο, και γ) τα ήπια πρωτόκολλα .

Φυσικός κύκλος

Στο φυσικό κύκλο εξωσωματικής, η προσπάθεια διενεργείται κατά τη διάρκεια ενός φυσικού ωορρηκτικού κύκλου, χωρίς τη χορήγηση φαρμάκων.

Δείτε περισσότερα

Τροποποιημένος φυσικός κύκλος (modified natural cycle)

Στον τροποποιημένο φυσικό κύκλο (MNC) προστίθεται τις τελευταίες ημέρες ανταγωνιστής και ελάχιστη δόση γοναδοτροπινών. Έτσι αποφεύγουμε την απώλεια ωαρίου, λόγω πρόωρης ωοθυλακιορρηξίας.

Δείτε περισσότερα

Ήπια πρωτόκολλα

Η ήπια διέγερση ωοθηκών περιλαμβάνει τη χορήγηση χαμηλής δόσης γοναδοτροπινών FSH ή HMG (μέχρι 150 IU/ημέρα) για μικρότερη διάρκεια, με στόχο την ανάπτυξη λιγότερων ωοθυλακίων και τη συλλογή μέχρι 7 ωαρίων. Η ήπια διέγερση διενεργείται σε πρωτόκολλο GnRH ανταγωνιστή, και περιλαμβάνει τη χορήγηση hCG για την πρόκληση της τελικής ωρίμανσης του ωαρίου, καθώς και υποστήριξη του ωχρού σωματίου με εξωγενή προγεστερόνη και οιστραδιόλη. Η παρακολούθηση του κύκλου, τα κριτήρια για χορήγηση hCG, η διαδικασία της εξωσωματικής γονιμοποίησης, η εμβρυομεταφορά και η υποστήριξη της ωχρινικής φάσης δεν διαφέρουν από τα συμβατικά πρωτόκολλα.

Παρόλα αυτά, η διάδοση των ήπιων πρωτοκόλλων παραμένει μικρή, κυρίως γιατί προϋποθέτουν καλή γνώση του πρωτοκόλλου GnRH ανταγωνιστή, άριστες συνθήκες στο εμβρυολογικό εργαστήριο, ενώ ο μικρότερος αριθμός των ωαρίων που λαμβάνονται και των εμβρύων που προκύπτουν προκαλούν ανησυχίες για αυξημένη συχνότητα ακύρωσης του κύκλου.

Στην Ευγονία εφαρμόζουμε επιτυχώς πρωτόκολλα ήπιας διέγερσης με διεθνώς αποδεκτές προϋποθέσεις και αυστηρά κριτήρια επιλογής, λαμβάνοντας υπόψη τις ανάγκες κάθε ζευγαριού και τις ιδιαιτερότητες του περιστατικού.

Φυσικός Κύκλος – Τροποποιημένος Φυσικός Κύκλος (M.N.C)

Στο φυσικό κύκλο εξωσωματικής δε γίνεται διέγερση ωοθηκών με φάρμακα, αλλά παρακολουθούμε με σειρά υπερηχογραφημάτων και ορμονικών προσδιορισμών την πρόοδο ανάπτυξης του μοναδικού (κυρίαρχου) ωοθυλακίου και το ενδομήτριο.

Λόγω του υψηλού ποσοστού πρόωρης και άκαιρης ωοθυλακιορρηξίας και αποτυχίας λήψης ωαρίου έχει αντικατασταθεί με τον τροποποιημένο φυσικό κύκλο (MNC modified natural cycle). Ο φυσικός κύκλος έχει χαμηλό κόστος και ελάχιστη σωματική ταλαιπωρία, όμως συνοδεύεται από χαμηλά ποσοστά επιτυχίας και μεγάλη πιθανότητα ακύρωσης του κύκλου. Για τους λόγους αυτούς προτιμάται σπάνια.

Στον τροποποιημένο φυσικό κύκλο εξωσωματικής (MNC) χρησιμοποιούνται χαμηλές δόσεις φαρμάκων κατά τη διάρκεια ενός φυσικού ωορρηκτικού κύκλου. Στόχος είναι η συλλογή ενός ωαρίου, αλλά με μειωμένη πιθανότητα ακύρωσης του κύκλου.

Με την προσθήκη των φαρμάκων συγκεκριμένες ημέρες του κύκλου, τη σωστή παρακολούθηση, τις μετρήσεις της ορμόνης LH που ευθύνεται για την πρόωρη ωορρηξία, αποφεύγεται σε μεγάλο βαθμό η ακύρωση του κύκλου που έχει δυσάρεστες συνέπειες για την γυναίκα.

Ο Τροποποιημένος Φυσικός Κύκλος μπορεί να περιλαμβάνει τη χορήγηση φαρμάκων όπως του GnRH ανταγωνιστή για την αποφυγή πρόωρης αιχμής της LH, των γοναδοτροπινών και της hCG για την πρόκληση της τελικής ωρίμανσης του ωαρίου, και υποστήριξης του ωχρού σωματίου.

Για τον χειρισμό του Τροποποιημένου Φυσικού Κύκλου είναι προϋπόθεση η καλή γνώση και εμπειρία του πρωτοκόλλου των Ανταγωνιστών. Στην Ευγονία έχουμε  δημοσιεύσει σειρά μελετών σε έγκυρα διεθνή επιστημονικά περιοδικά για το συγκεκριμένο πρωτόκολλο και διαθέτουμε μεγάλη εμπειρία στην εφαρμογή του.

Η μέθοδος αυτή αποτελεί τη συχνότερη μορφή φυσικού κύκλου εξωσωματικής. Χρησιμοποιείται όταν η γυναίκα δεν επιθυμεί να λάβει υψηλές δόσεις φαρμάκων, ενώ πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι ο τροποποιημένος φυσικός κύκλος συνδέεται με υψηλότερα ποσοστά επιτυχίας στις γυναίκες με πτωχή απόκριση των ωοθηκών.

Στα πλεονεκτήματα των φυσικών κύκλων εντάσσονται μεταξύ άλλων η απουσία φαρμακευτικής διέγερσης των ωοθηκών, η έλλειψη παρενεργειών και επιπλοκών, η μικρή χρονική διάρκεια, το μικρό κόστος κ.α.

Στα μειονεκτήματα είναι ότι ελπίζουμε στο ένα ωοθυλάκιο από το οποίο θα παραλάβουμε ένα ωάριο, που πρέπει να είναι ώριμο να γονιμοποιηθεί, να διαιρεθεί, να δημιουργήσει ένα έμβρυο καλής ποιότητας, χρωμοσωματικά ομαλό, με καλή δυναμική, ικανό να εμφυτευτεί στη μήτρα και να δώσει εγκυμοσύνη. Έτσι μειονέκτημα θεωρείται η μείωση των ποσοστών επιτυχίας κυήσεως.

Ενδείξεις αποτελούν η πτωχή ανταπόκριση των ωοθηκών (που δεν σχετίζεται πάντα με την ηλικία της γυναίκας), οι πολλαπλές αποτυχημένες προσπάθειες, η επιθυμία αποφυγής φαρμάκων και κάποιες εξαιρετικά σπάνιες αντενδείξεις φαρμακευτικής διέγερσης.

Στην Ευγονία διαθέτουμε μακρόχρονη πείρα και εξειδίκευση στον τροποποιημένο φυσικό κύκλο, σύμφωνα με τις παραπάνω ενδείξεις, με αξιόλογα ποσοστά επιτυχίας κύησης.

H συμβολή της Ευγονίας

Η ομάδα της Ευγονίας δημοσίευσε μελέτη σύμφωνα με την οποία ο τροποποιημένος φυσικός κύκλος σχετίζεται με 4-πλάσια πιθανότητα γεννήσεων σε σύγκριση με συμβατικό πρωτόκολλο και χρήση υψηλών δόσεων γοναδοτροπινών σε γυναίκες με πτωχή ανταπόκριση των ωοθηκών.

Live birth rates after modified natural cycle compared with high-dose FSH stimulation using GnRH antagonists in poor responders.

Lainas TG, Sfontouris IA, Venetis CA, Lainas GT, Zorzovilis IZ, Tarlatzis BC, Kolibianakis EM.
Human Reproduction 2015;30:2321-30. Δείτε την δημοσίευση

Το ΣΥΩ (Σύνδρομο Υπερδιέγερσης Ωοθηκών) είναι μια σοβαρή επιπλοκή της ελεγχόμενης διέγερσης ωοθηκών. Είναι συχνότερο σε γυναίκες με πολυκυστικές ωοθήκες, μικρής ηλικίας και χαμηλού βάρους.

Ειδικότερα οι γυναίκες με υπερβολική ανταπόκριση των ωοθηκών έχουν σημαντικά αυξημένη πιθανότητα να εμφανίσουν σύνδρομο υπερδιέγερσης των ωοθηκών (ΣΥΩ) και πιθανώς τη σοβαρή μορφή του συνδρόμου.

Η επιστημονική ομάδα της Ευγονίας διαθέτει μακρά και εκτενή εμπειρία στη διαχείριση γυναικών που βρίσκονται σε υψηλό κίνδυνο εμφάνισης ΣΥΩ, τόσο όσον αφορά στην πρόληψη και στην έγκαιρη διάγνωση, αλλά και την θεραπεία του ΣΥΩ όταν χρειαστεί, καθιστώντας την Ευγονία διεθνές κέντρο έρευνας αλλά και κλινικής αντιμετώπισης του συνδρόμου.

Πρόληψη του ΣΥΩ

Πρωτόκολλο GnRH ανταγωνιστή - Η Συμβολή της Ευγονίας

To πρωτόκολλο ανταγωνιστή αποτελεί την πρωτοβάθμια πρόληψη του ΣΥΩ. Η Ευγονόα έχει συμβάλλει καθοριστικά στην παγκόσμια υιοθέτηση του πρωτοκόλλου ανταγωνιστη έχοντας δημοσιεύσει 2 μελέτες, μία εκ των οποίων είναι η μεγαλύτερη μελέτη στη διεθνή βιβλιογραφία για γυναίκες με πολυκυστικές ωοθήκες που υποβλήθηκαν σε εξωσωματική γονιμοποίηση. Η μελέτη δείχνει ότι το πρωτόκολλο ανταγωνιστών (Flexible GnRH antagonist protocol) σχετίζεται με σημαντικά μικρότερη πιθανότητα εμφάνισης ΣΥΩ, σε σύγκριση με το παραδοσιακό μακρό πρωτόκολλο (long protocol), ταυτόχρονα διατηρώντας τα υψηλά ποσοστά κύησης.

Επομένως το πρωτόκολλο ανταγωνιστών μπορεί να θεωρηθεί ασφαλέστερο και να αποτελεί το πρωτόκολλο επιλογής για τις γυναίκες με πολυκυστικές ωοθήκες που υποβάλλονται σε εξωσωματική.

Flexible GnRH antagonist protocol versus GnRH agonist long protocol in patients with polycystic ovary syndrome treated for IVF: a prospective RCT. Trifon G Lainas, Ioannis A Sfontouris, Ioannis Z Zorzovilis, George K Petsas, George T Lainas, Efthymia Alexopoulou, Efstratios M Kolibianakis Human Reproduction, 2010, Vol 25, No 3, pp. 683-689 Δείτε την δημοσίευση

Initiation of GnRH antagonist on Day 1 of stimulation as compared to the long agonist protocol in PCOS patients. A randomized controlled trial: effect on hormonal levels and follicular development. Lainas TG, Petsas GK, Zorzovilis IZ, Iliadis GS, Lainas GT, Cazlaris HE, Kolibianakis EM Human Reproduction, 2007, Vol. 22, No 6, pp. 1540-1546 Δείτε την δημοσίευση

Επαγωγή της τελικής ωρίμανσης των ωαρίων με αγωνιστή GnRH (GnRH agonist trigger).  

Στόχος της διεθνούς επιστημονικής κοινότητας είναι να μετατραπεί το ΣΥΩ σε επιπλοκή του παρελθόντος. Συνεπώς, έχουν προταθεί ανά καιρούς διάφορα μέτρα πρόληψης του συνδρόμου, με διαφορετικά επίπεδα αποτελεσματικότητας.

Τα τελευταία χρόνια, έχει γίνει διαθνώς αποδεκτή η στρατηγική της «κλινικής απαλλαγμένης από ΣΥΩ» ή «OHSS-free clinic».

Αυτή η στρατηγική πρόληψης του ΣΥΩ, η οποία εφαρμόζεται επιτυχώς στην Ευγονία, περιλαμβάνει 3 κυρίως βήματα, τα οποία πρέπει να εφαρμόζονται σε γυναίκες υψηλού κινδύνου.

1. Χρήση πρωτοκόλλου ανταγωνιστών
2. Επαγωγή της τελικής ωρίμανσης των ωαρίων με GnRH αγωνιστή αντί της παραδοσιακής hCG.
3. Κατάψυξη όλων των εμβρύων, και μεταφορά τους σε επόμενο κύκλο. Η μεταφορά εμβρύων στον ίδιο νωπό κύκλο μετά τη χορήγηση GnRH αγωνιστή δεν ενδείκνυται διότι σχετίζεται με χαμηλότερα ποσοστά κύησης και υψηλότερα ποσοστά βιοχημικής/παλίνδρομης κύησης εξαιτίας της αρνητκής επίδρασης του GnRH αγωνιστή στο ενδομήτριο. Βέβαια έχουν αναπτυχθεί διάφορες θεραπευτικές προσεγγίσεις προκειμένου να μην ακυρωθεί η εμβρυομεταφορά, οι οποίες θα σας εξηγηθούν αναλυτικά από την επιστημονική ομάδα μας εφόσον αυτό κριθεί απαραίτητο.

Πρόληψη του ΣΥΩ με GnRH agonist trigger - Η συμβολή της Ευγονίας

Στην Ευγονία εφαρμόζουμε τις αρχές του OHSS-free clinic, πρακτικά απαλείφοντας τον κίνδυνο εμφάνισης σοβαρού ΣΥΩ, διαφυλάσσοντας έτσι την ασφάλεια της γυναίκας που βρίσκεται σε ομάδα υψηλού κινδύνου.

Η Ευγονία αποδεικνύει τη διεθνή πρωτοπορία και εμπειρία στην πρόληψη του ΣΥΩ με δημοσιευμένες μελέτες και παρουσιάσεις/διαλέξεις σε διεθνή επιστημονικα συνέδρια. Σημειωτέον ότι η βελτιστοποίηση της επαγωγής με αγωνιστή GnRH αποτελεί το αντικείμενο της διδακτορικής διατριβής του Γεωργίου Τρ. Λαϊνά.

Οι σχετικές μελέτες μας:

1. The optimal dose of triptorelin for triggering final oocyte maturation in patients at high-risk for OHSS: a randomized clinical trial.
   G.T. Lainas, J.K. Bosdou, C.A. Venetis, I.A. Sfontouris, K. Chatzimeletiou, L. Zepiridis, A. Makedos, A. Daniilidis, A. Mitsoli, D. Savvaidou, T.G. Lainas, B.C. Tarlatzis, E.M. Kolibianakis. (2015 Human Reproduction 30 (Suppl 1):i95. Oral presentation: 31st Annual Meeting of ESHRE, Lisbon, Portugal, 14-17 June 2015
   
   
2. Triggering of final oocyte maturation with gonadotrophin releasing hormone agonist in patients with polycystic ovaries undergoing in vitro fertilization.
   TB Tarlatzi, EM Kolibianakis, JK Bosdou, CA Venetis, A Makedos, K Chatzimeletiou, L Zepiridis, G Lainas, IA Sfontouris, T Lainas, BC Tarlatzis Fertility and Sterility 102 (3), e262-e263. Poster: ASRM Annual Meeting, Hawaii USA, 18-22 October 2014
   
   
3. GnRH agonist for triggering final oocyte maturation in patients with PCO at high risk for severe OHSS: factors predicting live birth in subsequent FRET cycles
   Tarlatzi, J. Bosdou, C. Venetis, G. Lainas, I. Sfontouris, A. Makedos, K. Chatzimeletiou, L. Zepiridis, A. Mitsoli, D. Savaidou, T. Lainas, B. Tarlatzis, E. Kolibianakis. (2016) Oral presentation: 32nd Annual Meeting of ESHRE, Helsinki, Finland, 3-6 July 2016

Θεραπεία του ΣΥΩ στην Ευγονία

Σε περίπτωση που εμφανιστεί σοβαρής μορφής ΣΥΩ, παρά τα μέτρα προφύλαξης που λαμβάνονται, εφαρμόζεται επαναστατική θεραπευτική προσέγγιση με χορήγηση ενέσεων ανταγωνιστή μετά την ωοληψία, στην ωχρινική φάση, με αποτέλεσμα την αποφυγή της νοσοκομειακής περίθαλψης.

Η πρωτοποριακή αυτή αιτιολογική θεραπεία, η οποία αναπτύχθηκε από την ομάδα της Ευγονίας σε συνεργασία με το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, έχει αντικαταστήσει:

α) την ανυπαρξία θεραπείας και 

β) τη συμπτωματική και ανακουφιστική νοσοκομειακή περίθαλψη, με απλή παρακολούθηση. 

Η μέθοδος συνήθως συνοδεύεται συνήθως από αναβολή της εμβρυομεταφοράς στον τρέχοντα κύκλο και κατάψυξη όλων των εμβρύων, αν και μπορεί υπό προϋποθέσεις να συνδυαστεί με νωπή εμβρυομεταφορά στον ίδιο κύκλο.

Η μέθοδος έχει γίνει αποδεκτή διεθνώς ως τριτοβάθμια πρόληψη του ΣΥΩ (tertiary prevention) και αποτελεί τη μοναδική μέθοδο για τη θεραπευτική αντιμετώπιση του εγκατεστημένου σοβαρού ΣΥΩ.

Σε όλες της γυναίκες με σοβαρό ΣΥΩ που υποβλήθηκαν στη συγκεκριμένη θεραπεία στη Μονάδα μας παρατηρήθηκε ταχεία υποχώρηση του συνδρόμου σε επίπεδο εξωτερικού ιατρείου, ενώ καμία γυναίκα δεν χρειάστηκε να εισαχθεί στο νοσοκομείο, όπως συνήθως ήταν απαραίτητο στο παρελθόν.

Αποτέλεσμα της θεραπείας που εφαρμόζουμε είναι η μειωμένη σωματική επιβάρυνση, το μειωμένο ψυχολογικό και οικονομικό κόστος από τα έξοδα του νοσοκομείου και της απώλειας ωρών εργασίας.

Δείτε: 
Σύνδρομο Υπερδιέγερσης των Ωοθηκών (ΣΥΩ)

Και τις δημοσιεύσεις μας για τη θεραπεία του σοβαρού ΣΥΩ:

Lainas et al 2014, BJOG

Lainas et al.2013 Hum.Reprod.

Lainas et al.2012 Reprod.Biol.

Lainas et al. 2009a RBMOnline

Lainas et al. 2009b RBMOnline

Lainas et al. 2007 Reprod Biomed